บทบาทของครูสังคมศึกษาในการพัฒนาพฤติกรรมประชาธิปไตยของนักเรียนมัธยมศึกษาในโรงเรียนประชาธิปไตยตัวอย่าง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของครูสังคมศึกษาในการพัฒนาพฤติกรรมประชาธิปไตยของนักเรียนในโรงเรียนประชาธิปไตยตัวอย่างใน 3 ด้าน ได้แก่ (ก) ด้านการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในชั้นเรียน (ข) ด้านการจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร และ (ค) ด้านการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างของครู ประชากรเป็นครูสังคมศึกษาจำนวน 221 คน กลุ่มตัวอย่างนักเรียน 870 คน เครื่องมือที่ใช้ในการทดลองทั้งหมด 4 ชุด คือ แบบสอบถามครูสังคมศึกษาและนักเรียน แบบสังเกตการจัดกิจกรรมในชั้นเรียน และแบบสัมภาษณ์การจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาความถี่ ร้อยละ ค่ามัชฌิเลขคณิต ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) กิจกรรมในชั้นเรียน ครูสังคมศึกษาร้อยละ 87.7 ใช้การวิเคราะห์ข่าว เหตุการณ์บ้านเมือง ร้อยละ 86 ใช้การอภิปราย ร้อยละ 84.2 ใช้การวิเคราะห์กรณีตัวอย่าง และร้อยละ 79.2 ให้นักเรียนทำโครงงานโดยเฉพาะโครงงานจิตอาสาและโครงงานพัฒนาชุมชน และนักเรียนเห็นว่าครูจัดกิจกรรมดังกล่าวบ่อยครั้ง 2) กิจกรรมเสริมหลักสูตร ครูสังคมศึกษา ร้อยละ 76.5 จัดกิจกรรมลูกเสือ และ ครูสังคมศึกษาร้อยละ 81.9 เปิดโอกาสให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการจัดการเลือกตั้งประธานหรือหัวหน้าชุมนุม 3) การปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างของครูสังคมศึกษาที่สำคัญคือ มีความยุติธรรม ไม่ลำเอียง และ ใจกว้าง รับฟังความคิดเห็นของนักเรียน ซึ่งนักเรียนเห็นว่าครูปฏิบัติเป็นประจำ