การศึกษาความชุกและจำแนกสายพันธุ์เชิงชีวโมเลกุลของเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสในอุจจาระผู้ป่วยเด็กไทยที่ป่วยด้วยโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันช่วงปี พ.ศ. 2553-2557

Abstract

เชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสเป็นสาเหตุหลักของการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบนแบบไม่รุนแรง งานวิจัยนี้ได้ศึกษาความชุกและจำแนกสายพันธุ์เชิงชีวโมเลกุลของเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสในตัวอย่างอุจจาระของคนที่เป็นโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันและคนที่ไม่เป็นโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันในประเทศไทย โดยเก็บตัวอย่างอุจจาระจากคนที่เป็นโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันซึ่งส่วนใหญ่เป็นเด็ก จากจังหวัดกรุงเทพมหานครและจังหวัดขอนแก่น ตั้งแต่เดือนมกราคม พ.ศ. 2553 ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2557 จำนวนทั้งสิ้น 1,294 ตัวอย่าง นอกจากนี้ยังได้เก็บตัวอย่างอุจจาระจากผู้ป่วยโรคมือเท้าปากหรือโรค herpangina จำนวนทั้งสิ้น 591 ตัวอย่าง โดยใช้ผู้ป่วยกลุ่มนี้เป็นกลุ่มควบคุม เนื่องจากผู้ป่วยกลุ่มนี้ไม่ได้เป็นโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลัน การตรวจหาเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสใช้วิธี semi-nested PCR ในส่วนปลาย 5’UTR ถึงส่วนต้นของยีน VP2 การจำแนกสายพันธุ์ของเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสและการสร้าง phylogenetic tree ใช้ส่วนของยีน VP4 พบว่าในตัวอย่างอุจจาระของเด็กโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันให้ผลบวกต่อเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัส 2.3% (30/1,294) โดยพบ HRV-A 47%, HRV-B 17% และ HRV-C 37% ในทางตรงกันข้ามพบว่า ตัวอย่างอุจจาระจากกลุ่มควบคุมให้ผลบวกต่อเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสเพียง 0.9% (5/591) โดยส่วนใหญ่เป็น HRV-C (60%) ในกลุ่มตัวอย่างจากโรคลำไส้อักเสบเฉียบพลันพบว่า เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีมีอัตราการติดเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสมากที่สุด (87%) และพบการติดเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสในเพศชายมากกว่าเพศหญิงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) การติดเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัสสามารถพบได้ตลอดทั้งปีโดยไม่มีฤดูกาลที่แน่นอน นอกจากนี้งานวิจัยนี้ยังพบว่ามีการเกิด recombination ภายใน 5’UTR ของจีโนมเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัส ซึ่งเป็นกระบวนการที่สำคัญต่อวิวัฒนาการของเชื้อฮิวแมนไรโนไวรัส