แนวทางการออกแบบพื้นที่รอยต่อระหว่างมหาวิทยาลัยศูนย์กลางเมืองและพื้นที่โดยรอบ: กรณีศึกษาจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

พื้นที่รอยต่อระหว่างมหาวิทยาลัยและเมืองที่ดี หมายถึง พื้นที่ที่มีคุณภาพของความหลากหลายในเชิงกิจกรรม ผู้ใช้งาน และช่วงเวลาของการใช้งาน อันส่งผลให้เกิดการใช้พื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ เกิดกิจกรรมที่เหมาะสม มีการสัญจร การเข้าถึงพื้นที่ การใช้ประโยชน์ที่ดิน และสภาพแวดล้อมที่ดี นอกจากนี้ประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างความเชื่อมต่อ คือ ความต่อเนื่องของกิจกรรมเชิงเศรษฐกิจ เกิดศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนความรู้ของสังคม และความคุ้มค่าของการใช้ประโยชน์ที่ดิน ซึ่งปัจจัยเหล่านี้เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาร่วมกันระหว่างภาคการศึกษา และภาคเอกชน อย่างไรก็ตามปัญหาที่พบในปัจจุบัน คือ มหาวิทยาลัยส่วนใหญ่ในประเทศไทยถูกพัฒนาโดยไม่คำนึงถึงปัจจัยดังกล่าว และได้พัฒนาพื้นที่ตามรูปแบบของ “ชุมชนล้อมรั้ว” ซึ่งส่งผลกระทบอย่างยิ่งต่อการใช้ประโยชน์ในพื้นที่รอยต่อรอบบริเวณมหาวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นมหาวิทยาลัยศูนย์กลางเมืองที่ตั้งอยู่ใจกลางกรุงเทพมหานคร ล้อมรอบด้วยย่านธุรกิจการค้า และการบริการ แหล่งงานขนาดใหญ่ และย่านที่พักอาศัยหนาแน่นสูง หากแต่ว่าไม่ได้คำนึงถึงการเชื่อมต่อกับพื้นที่โดยรอบอย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้มหาวิทยาลัยถูกตัดขาดจากพื้นที่เมือง เสียโอกาสในการพัฒนาอย่างมหาศาล จากการศึกษาขั้นต้นพบว่า หลักการสำคัญในแก้ไขปัญหา และสร้างความเชื่อมต่อที่ดี ประกอบไปด้วย หลักการสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ การผสมผสานการใช้ประโยชน์ที่ดิน (combine) การเชื่อมเส้นทางและสภาพแวดล้อม (connect) และการสร้างทัศนียภาพ มุมมอง และจุดหมายตา (create) การศึกษานี้ได้สรุปผลจากงานวิจัยเพื่อค้นหาแนวทางออกแบบพื้นที่รอยต่อระหว่างมหาวิทยาลัยและพื้นที่โดยรอบ ทั้งนี้เพื่อสร้างมุมมองใหม่ให้กับการพัฒนาพื้นที่ทั้งภาครัฐ ภาคการศึกษา และภาคเอกชน ภายใต้แนวคิดดังกล่าว เพื่อลดปัญหาชุมชนล้อมรั้ว เพิ่มคุณภาพการใช้ประโยชน์ที่ดินในเชิงสาธารณะที่จะเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาคุณภาพเชิงสังคม และเศรษฐกิจต่อไปในอนาคต