การเมืองของการนำนโยบายแห่งชาติด้านยาไปปฏิบัติ: ศึกษาเปรียบเทียบระหว่างคัดเลือกยาเข้าสู่บัญชียาหลักแห่งชาติและการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติและตัวแสดงในเครือข่ายนโยบายในสองประเด็นของระบบยา โดยมุ่งทดสอบปฏิสัมพันธ์และความสัมพันธ์ระหว่างคณะกรรมการฯ และเครือข่ายนโยบายในสองประเด็นของระบบยาผ่านการศึกษาเปรียบเทียบความสัมพันธ์และปฏิสัมพันธ์ระหว่างคณะกรรมการฯ และเครือข่ายนโยบายในประเด็นการคัดเลือกยาผ่านการจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติ กับระหว่างคณะกรรมการฯ และเครือข่ายนโยบายในประเด็นการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล วิทยานิพนธ์มีสมมติฐานว่ารูปแบบความสัมพันธ์และปฏิสัมพันธ์ระหว่างคณะกรรมการฯ และเครือข่ายนโยบายในสองประเด็นของระบบยาที่แตกต่างกันส่งผลให้การนำนโยบายยาไปปฏิบัติในสองเครือข่ายมีรูปแบบที่แตกต่างกันด้วย วิทยานิพนธ์นี้อาศัยแนวคิดการบริหารปกครอง แนวคิดเครือข่ายนโยบาย และแนวคิดการนำนโยบายไปปฏิบัติเพื่อใช้เป็นกรอบการศึกษาและการวิเคราะห์ โดยวิธีการศึกษาจากการเก็บรวมข้อมูลประกอบด้วยการวิจัยเชิงเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก ผลการศึกษาพบว่าในประเด็นการคัดเลือกยาผ่านการจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติ คณะกรรมการฯ สามารถพัฒนาโครงสร้าง กระบวนการ และหลักเกณฑ์เพื่อการคัดเลือกยาผ่านการจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติ ทำให้เกิดปฏิสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดระหว่างคณะกรรมการฯ ต่อเครือข่ายนโยบายและช่วยให้เครือข่ายนโยบายยอมรับการกำกับทิศทางการคัดเลือกยาเพื่อจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติของคณะกรรมการฯ จนส่งผลให้การคัดเลือกยาในทางปฏิบัติสอดคล้องกับนโยบายแห่งชาติด้านยา แตกต่างจากประเด็นการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลที่มีความซับซ้อนและมีข้อถกเถียงในหลายประการที่ยังไม่สามารถนำไปสู่แนวทางในการปฏิบัติร่วมกันได้ ซึ่งเป็นผลจากตัวแสดงในเครือข่ายนโยบายฯที่มีความหลากหลายและเป็นอิสระจากกำกับดูแลของคณะกรรมการฯ อีกทั้ง คณะกรรมการฯ ไม่ได้มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดและมีปฏิสัมพันธ์กับเครือข่ายนโยบายไม่มากนัก ดังนั้น คณะกรรมการฯ ต้องอาศัยการขอความร่วมมือกับตัวแสดงในเครือข่ายนโยบายเพื่อนำนโยบายไปปฏิบัติ ดังนั้น จึงเกิดความไม่แน่นอนของการนำนโยบายเกี่ยวกับการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลไปปฏิบัติให้สอดคล้องกับทิศทางและเจตนารมณ์ของคณะกรรมการฯ