สาระสำคัญด้านสภาวะน่าสบายที่เสริมสร้างอัจริยภาพของบ้านไทยในอดีต

Abstract

ศักยภาพของเรือนไทยเป็นการแสดงออกถึงอัจฉริยภาพของบ้านไทยในอดีต ที่ตอบสนองต่อลักษณะทางวิถีชีวิตและวัฒนธรรม ซึ่งเป็นสิ่งที่มีคุณค่าต่อการศึกษาเพื่อให้เกิดความเข้าใจในศักยภาพของเรือนไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เกี่ยวกับการนำปัจจัยทางธรรมชาติมาใช้ ดังนั้นเรือนไทยจึงมีคุณค่าในการศึกษาเพื่อให้เข้าใจถึงเงื่อนไขและปัจจัยทางธรรมชาติของท้องถิ่น เพื่อหาความสัมพันธ์และอิทธิพลของตัวแปรที่ส่งผลต่อสภาวะน่าสบายในเรือนไทย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลองร่วมกับการวิจัยเชิงสำรวจ โดยเลือกเรือนไทยที่มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรมที่สมบูรณ์แบบ ได้แก่ คุ้มขุนแผน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีลักษณะการวางผังที่มีศาลาโถงบริเวณกลางชาน ตัวอย่างที่ 2 พระตำหนักทับขวัญ จังหวัดนครปฐมมีลักษณะการวางผังที่มีการปลูกต้นไม้กลางชาน และเรือนไทยที่มีการดัดแปลงการใช้วัสดุ คือ เรือนไทยของศูนย์ส่งเสริมวัฒนธรรมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จังหวัด กรุงเทพฯ ที่มีการเปลี่ยนวัสดุพื้นชานที่เป็นไม้ ด้วยการกรุด้วยกระเบื้องเซรามิคแทน เพื่อเป็นการเปรียบเทียบให้เห็นข้อแตกต่างที่เกิดจากรูปแบบเฉพาะตัวของเรือนไทย โดยการวิจัยนี้จะแบ่งการศึกษาพฤติกรรมการถ่ายเทความร้อนของส่วนต่างๆของเรือนไทย ออกเป็น 3 ส่วน คือ 1) การศึกษาพฤติกรรมการถ่ายเทความร้อนของหลังคา 2) การศึกษาพฤติกรรมการถ่ายเทความร้อนของผนังที่มีผลต่ออุณหภูมิอากาศภายในเรือน 3) การศึกษาพฤติกรรมการถ่ายเทความร้อนของพื้นชานเรือน ผลการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ในส่วนของหลังคาเรือนไทยพบว่าเป็นส่วนที่ได้รับอิทธิพลจากรังสีดวงอาทิตย์ในเวลากลางวันและแลกเปลี่ยนความร้อนกับท้องฟ้าในเวลากลางคืน สรุปได้ว่าหลังคาเรือนไทยจะมีอุณหภูมิผิวหลังคาเย็นกว่าอุณหภูมิอากาศเพื่อหน่วงเหนี่ยวความเย็นเข้ามาภายในเรือนในช่วงเช้า ในช่วงเวลากลางวันอุณหภูมิหลังคาจะสูง ให้ไม่สามารถใช้พื้นที่ใต้หลังคาได้ ส่วนที่ 2 ผนังเรือน เป็นส่วนที่ใช้ในการป้องกันแสงแดดที่จะเข้ามาภายในเรือนในช่วงเวลากลางวัน และผนังมีคุณสมบัติไม่สะสมความร้อนทำให้มีการถ่ายเทความร้อนจากภายในเรือนสู่ภายนอกเรือนในตอนกลางคืน ส่วนที่ 3 พื้นชานเรือน พบว่าเป็นพื้นที่ที่ได้รับอิทธิพลจากรังสีดวงอาทิตย์ในเวลากลางวันค่อนข้างสูง และมีการแลกเปลี่ยนความร้อนกับท้องฟ้าในเวลากลางคืนทำให้อุณหภูมิผิวพื้นในตอนเช้ามีอุณหภูมิต่ำกว่าอุณหภูมิอากาศ ดังนั้นอัจฉริยภาพของเรือนไทยคือ การแก้ไขปรับปรุงส่วนต่างๆของเรือนไทยให้มีความสามารถในการทำให้เกิดความแตกต่างระหว่างอุณหภูมิที่ทำให้เกิดวัฒนธรรและวิถีชีวิตของคนไทยในอดีต