พัฒนาการพรรคการเมืองไทยภายใต้พระราชบัญญัติพรรคการเมือง 2498 - 2550

Abstract

งานวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการบังคับใช้พระราชบัญญัติพรรคการเมืองไทยที่มีต่อพัฒนาการของพรรคการเมือง โดยศึกษาผ่านโครงสร้างกฎหมายพรรคการเมือง บริบททางการเมือง และผลของการบังคับใช้กฎหมาย รวมทั้งศึกษาเปรียบเทียบกฎหมายพรรคการเมืองไทยและกฎหมายพรรคการเมืองในต่างประเทศที่มีส่วนสำคัญต่อการพัฒนาพรรคการเมือง โดยผลการศึกษาพบว่า พระราชบัญญัติพรรคการเมืองของไทยส่วนใหญ่เป็นผลพวงจากการทำรัฐประหาร หรือการยึดอำนาจรัฐ ที่ถูกใช้เป็นเครื่องมือในการกำกับ ควบคุม และจำกัดบทบาทของพรรคการเมืองหรือกลุ่มการเมืองภายในประเทศให้มีการดำเนินกิจกรรมตามรูปแบบที่รัฐกำหนด มากกว่าเป็นกฎหมายเพื่อการรับรองสิทธิ และขยายโอกาสในการรวมกลุ่ม และดำเนินกิจกรรมทางการเมืองของประชาชน และส่งผลโดยตรงต่อพัฒนาการของพรรคการเมืองไทยที่เชื่องช้าอีกด้วย ซึ่งต่างจากกฎหมายพรรคการเมืองในต่างประเทศที่เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าสู่ระบบการเมืองอย่างเต็มที่ด้วยการลดเงื่อนไข และข้อจำกัดด้านการจดทะเบียนพรรคลง และเปิดพื้นที่ในการทำกิจกรรมทางการเมืองอย่างเสรี แม้มีบางประเทศที่มีลักษณะการตั้งเงื่อนไขการจดทะเบียนคล้ายกับกฎหมายพรรคการเมืองไทย แต่ในส่วนการดำเนินกิจกรรมทางการเมืองนั้นกลับเปิดกว้าง ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อพัฒนาการพรรคการเมืองของประเทศในยุโรป และแสดงออกอย่างชัดเจนทางดัชนีชี้วัดประชาธิปไตยที่จัดอยู่ในกลุ่มประเทศที่มี “ประชาธิปไตยเต็มใบ”