ปัญหาเกี่ยวกับการบริหารเงินของกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ

Abstract

พระราชบัญญัติกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ พ.ศ. 2530 มีขึ้นเพื่อรองรับและสนับสนุนการออมเงินเพื่อการชราภาพของพนักงานรัฐวิสาหกิจและลูกจ้างภาคเอกชน เจตนารมณ์ของกฎหมายฉบับนี้ต้องการให้สมาชิกกองทุนสำรองเลี้ยงชีพมีการออมเงินระยะยาวเพื่อให้เพียงพอใช้ดำรงชีพภายหลังเกษียณ แต่การบริหารเงินกองทุนตามบทบัญญัติมาตรา 23 และมาตรา 24 พบว่ายังมีปัญหาข้อกฎหมายในทางปฏิบัติหลายประการ ผู้วิจัยจึงได้ทำการศึกษาเพื่อทราบถึงปัญหาที่มีและผลกระทบที่เกิดขึ้นรวมทั้งวิเคราะห์ผลในทางกฎหมายพร้อมทั้งเสนอแนวทางแก้ไข ผลการศึกษาพบว่าพระราชบัญญัติกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ พ.ศ. 2530 มีปัญหาข้อกฎหมายในทางปฏิบัติเกี่ยวกับการบริหารเงินกองทุนฯ ให้แก่สมาชิกโดยปัญหาที่สำคัญได้แก่ ปัญหาของระบบกองทุนที่บังคับใช้ไม่เป็นมาตรฐานเดียวกัน ปัญหาเกี่ยวกับการจ่ายเงินกองทุนฯให้แก่บุคคลอื่นที่ไม่ใช่สมาชิก และปัญหาเกี่ยวกับความคุ้มครองเงินกองทุนฯจากการบังคับคดีดังปัญหาและแนวทางแก้ไขดังต่อไปนี้ ประการแรกปัญหาของระบบกองทุนสำรองเลี้ยงชีพที่ใช้กฎหมายฉบับเดียวกันแต่มีระบบการบังคับใช้แตกต่างกันระหว่างลูกจ้างภาคเอกชนและพนักงานรัฐวิสาหกิจ นำไปสู่ปัญหาการบริหารเงินอื่นๆตามมา การที่กำหนดให้วิธีการจ่ายเงินกองทุนฯต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการตามข้อบังคับที่นายจ้างเป็นผู้กำหนด ย่อมทำให้สมาชิกเกิดสิทธิแตกต่างกันตามข้อบังคับของแต่ละกองทุนจึงไม่เป็นมาตรฐานเดียวกัน การแก้ไขจึงควรทำความเข้าใจระบบและหลักการของกฎหมายให้ชัดเจนและต้องปรับใช้กฎหมายให้เข้ากับบริบทของสังคมไทย รวมทั้งต้องบังคับใช้กฎหมายฉบับเดียวกันอย่างเท่าเทียม ซึ่งจะทำให้เกิดแนวทางการปฏิบัติที่สอดคล้องตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย ปัญหาประการต่อมาได้แก่ ปัญหาเกี่ยวกับการจ่ายเงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพให้แก่บุคคลอื่นที่ไม่ใช่สมาชิก การตกทอดของเงินกองทุนฯ จะเป็นไปตามบทบัญญัติมาตรา 23 แต่พบปัญหาข้อกฎหมายในกรณีสมาชิกระบุผู้รับประโยชน์เป็นทารกในครรภ์และไม่มีการแก้ไขข้อมูลให้ตรงและถูกต้องในภายหลัง การตกทอดในกรณีเช่นนี้กฎหมายไม่ได้บัญญัติไว้ จึงเกิดปัญหาในการจ่ายเงินกองทุนฯขึ้นการแก้ไขปัญหาจึงต้องนำเอาหลักกฎหมายไทยที่มีลักษณะใกล้เคียงกับเจตนารมณ์ของสมาชิกมาใช้ประกอบการพิจารณาเป็นทางเลือก ให้เหมาะสมกับบริบทของสังคมไทยและกฎหมายอาจต้องบัญญัติให้ตกทอดแก่ทายาทโดยธรรมเพิ่มเติมไว้ก่อนการตกทอดไปยังกองทุน นอกจากนี้ควรแก้ไขแนวทางปฏิบัติร่วมด้วยซึ่งอาจช่วยลดหรือทดแทนการแก้ไขที่ตัวบทกฎหมายได้ และประการสุดท้ายเป็นปัญหาเกี่ยวกับความคุ้มครองเงินกองทุนฯของสมาชิกซึ่งเป็นไปตามบทบัญญัติมาตรา 24 ที่ให้ความคุ้มครองเงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพจากการถูกบังคับคดีทั้งในหนี้ทั่วไปและกรณีลูกจ้างตกเป็นผู้ล้มละลาย โดยในกรณีของหนี้ทั่วไปพบว่าการชำระหนี้ต่อนายจ้างหรือสหกรณ์ออมทรัพย์ในหน่วยงานของสมาชิกมีลักษณะเอื้อประโยชน์ในการเรียกชำระหนี้จากเงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพของสมาชิก ซึ่งอาจเป็นการหลีกเลี่ยงกฎหมายและไม่สอดคล้องตามเจตนารมณ์ของกฎหมายที่ให้ความคุ้มครองเงินกองทุนฯ และในกรณีลูกจ้างตกเป็นผู้ล้มละลายก็พบว่าเงินกองทุนฯของลูกจ้างจะไม่ได้รับความคุ้มครองแต่จะถูกรวบรวมเข้ากองทรัพย์สินเพื่อไปชำระหนี้ตามบทบัญญัติของกฎหมายล้มละลาย ซึ่งตามมาตรา 24 ได้กำหนดความคุ้มครองเงินกองทุนฯจากการบังคับคดีไว้โดยไม่มีระบุข้อยกเว้น ปัญหาข้อกฎหมายนี้จึงสมควรได้รับการพิจารณาแก้ไขในฐานะเป็นกฎหมายที่บังคับใช้อย่างเฉพาะเจาะจง ซึ่งแม้ในต่างประเทศก็พบว่ากฎหมายให้ความคุ้มครองเงินกองทุนการออมเพื่อการชราภาพไว้ทั้งในกรณีหนี้ทั่วไปและหนี้ล้มละลาย การวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะว่ากฎหมายกองทุนสำรองเลี้ยงชีพควรแยกประเภทของลูกจ้างในภาคเอกชนและรัฐวิสาหกิจออกจากกัน เนื่องจากมีการบังคับใช้แตกต่างกันและเนื่องจากพนักงานรัฐวิสาหกิจไม่มีระบบสวัสดิการอื่นใดมารองรับดังเช่นลูกจ้างภาคเอกชนและหากมีการปรับปรุงระบบกฎหมายก็ควรเปลี่ยนจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพภาคสมัครใจให้เป็นภาคบังคับสำหรับพนักงานรัฐวิสาหกิจ รวมทั้งเห็นว่าควรเพิ่มเติมความคุ้มครองเงินกองทุนฯในมาตรา 24 ให้ครอบคลุมถึงกรณีลูกจ้างตกเป็นผู้ล้มละลายด้วย นอกจากนี้รัฐควรส่งเสริมทางเลือกในการออมเงินเพื่อการชราภาพของลูกจ้างภาคเอกชนและรัฐวิสาหกิจให้เพิ่มเติมจากระบบปกติได้ตามความสมัครใจเพื่อความมั่นคงทางการเงินของทั้งนายจ้างและลูกจ้างรวมถึงรัฐที่จะมีเงินหมุนเวียนในระบบเพิ่มขึ้นด้วย