รูปแบบและปัจจัยการสื่อสารในการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่เป็นสมาชิกศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบและปัจจัยการสื่อสารในการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่เป็นสมาชิกศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) และดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูล ด้วยวิธีการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการและการสัมภาษณ์เจาะลึก (In-depth Interview) กลุ่มเป้าหมาย 3 กลุ่ม ได้แก่ เจ้าหน้าที่ส่งเสริมสุขภาพ อาสาสมัครในการสอนออกกำลังกาย และผู้สูงอายุที่เป็นสมาชิกของศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร สวนลุมพินี จำนวนทั้งสิ้น 30 คน ผลการวิจัยพบว่า 1. รูปแบบการสื่อสารในการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุที่เป็นสมาชิกของศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร สวนลุมพินี พบว่า มีรูปแบบการสื่อสารที่ปรากฏขึ้น เมื่อพิจารณาตามเกณฑ์ 4 รูปแบบ คือ 1. การสื่อสารสองทางที่ไม่เป็นทางการและมีปฏิกิริยาโต้ตอบมาก ซึ่งเป็นรูปแบบที่พบบ่อยที่สุดและมีผลต่อการสื่อสารในศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร สวนลุมพินี มากที่สุด 2. การสื่อสารสองทางที่ไม่เป็นทางการและมีปฏิกิริยาโต้ตอบน้อย 3. การสื่อสารสองทางที่เป็นทางการ และ 4. การสื่อสารทางเดียวที่เป็นทาง 2. ปัจจัยการสื่อสารที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุในศูนย์สุขภาพผู้สูงอายุ กรุงเทพมหานคร สวนลุมพินี พบว่า ปัจจัยการสื่อสารที่มีผลต่อพฤติกรรมของผู้สูงอายุ ประกอบด้วย 1. ปัจจัยด้านผู้ส่งสาร ได้แก่ เจ้าหน้าที่ของศูนย์สุขภาพฯ อาสาสมัครในการสอนออกกำลังกาย และผู้สูงอายุที่มาออกกำลังกาย ซึ่งจะต้องมีการสร้างความศรัทธา, ความน่าเชื่อถือ, การสร้างความใกล้ชิด คุ้นเคย และโดยเฉพาะผู้ส่งสารที่มีประสบการณ์ตรง ซึ่งจะทำให้มีความน่าเชื่อถือมาก 2. ปัจจัยด้านสาร การใช้สารแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ สาระเชิงวิชาการ, สาระเพื่อการจูงใจและสาระเพื่อการเสนอแนะความคิดเห็น แลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเรื่องทั่วไป ซึ่งประโยชน์ของเนื้อหาสารจะมีผลต่อการตัดสินใจของผู้สูงอายุในการเข้าร่วมกิจกรรมมาก 3. ปัจจัยด้านช่องทางการสื่อสาร เน้นการสื่อสารระหว่างบุคคล โดยใช้สื่อบุคคลมากที่สุด ได้แก่ แพทย์ และผู้สูงอายุที่มาออกกำลังกาย ซึ่งจะมีมากที่สุดโดยใช้กลยุทธ์การบอกปากต่อปากและการเข้าทางผู้นำความคิด นอกจากนี้ยังใช้สื่อมวลชน อาทิ โทรทัศน์ วิทยุ หนังสือพิมพ์ เป็นปัจจัยเสริม 4. ปัจจัยด้านผู้รับสาร มีทั้งปัจจัยภายนอก เช่น เพื่อนหรือผู้ใกล้ชิด แพทย์ และปัจจัยภายใน ได้แก่ ความคิดอยากมีสุขภาพแข็งแรงอายุยืน เป็นปัจจัยที่มีผลเกี่ยวเนื่องกับการตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรมและพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุทั้งสิ้น