พลวัตของความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกา (ปี 1989-2001)

Abstract

การเปลี่ยนแปลงของความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกา ตั้งแต่ปี 1989-2001 ได้ถูกกำหนดโดยปัจจัยหลักที่สำคัญคือ ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ กล่าวคือ จากความสัมพันธ์ที่มีลักษณะของการครอบงำจากสหรัฐอเมริกาน้อย ไปสู่ความสัมพันธ์ที่อยู่ในลักษณะที่ต้องการพึ่งพาสหรัฐอเมริกามากขึ้น อันเนื่องมาจากวิกฤตเศรษฐกิจปี 1997 จวบจนกระทั่งเมื่อ รัฐบาล และ IMF ประสบความล้มเหลวในการแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกิจ ได้กระทำให้เกิดพลังชาตินิยมที่ต้องการพึ่งพาตนเอง และภูมิภาคเอเชียมากขึ้น และได้กลายเป็นแนวคิดหลักทางนโยบายเศรษฐกิจและการต่างประเทศของรัฐบาลชุดปัจจุบัน ภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร อย่างไรก็ตามเหตุวินาศกรรม 9/11 ได้กลายเป็นสาเหตุสำคัญที่กระทำให้ปัจจัยด้านความมั่นคงมีความสำคัญมากขึ้น อีกทั้งเป็นเหตุให้ไทยมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสหรัฐอเมริกามากขึ้นด้วย ทั้งนี้ผ่านการให้ความร่วมมือในการส่งเสริมและสนับสนุนสหรัฐอเมริกาในการต่อด้านการก่อการร้าย จากสภาพความสัมพันธ์ที่เปลี่ยนแปลงไปดังที่ได้กล่าวในข้างต้นนั้นมีความน่าสนใจมาก เพราะรูปแบบของความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกา โดยเฉพาะในช่วงภายหลังสงครามเย็นนั้นได้เปลี่ยนจากพันธมิตรด้านความมั่นคงไปเป็นประเทศที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจ ใกล้เคียงกัน อีกทั้งในช่วงเวลานั้นไทยกลายเป็นประเทศที่เจริญเติบโตทางด้านเศรษฐกิจสูงสุด จนได้รับการขนานนามว่า The Fifth Tiger ซึ่งแนวทางดังกล่าว กำลังสวนทางกับประโยชน์ทางเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา เพราะสหรัฐอเมริกากำลังประสบปัญหาเศรษฐกิจ ภายในประเทศ ดังนั้น ในเวลานี้ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกาจึงอยู่ในสภาพที่ห่างเหินกันมากขึ้น เนื่องจากไทยมีความต้องการที่จะพึ่งพาตนเอง และมีปรารถนาที่จะเป็นประเทศศูนย์กลางทางเศรษฐกิจภายในภูมิภาคมากขึ้น อีกทั้งในช่วงเวลานี้ ความขัดแย้งทางเศรษฐกิจกับสหรัฐอเมริกาก็ทวีขึ้น อันเนื่องมาจากลัทธิกีดกันทางการค้าที่สหรัฐอเมริกาใช้กับไทยด้วยเพราะฉะนั้น รัฐบาลไทยจึงได้ปรับความสัมพันธ์กับสหรัฐอเมริกา จากที่ต้องการพึ่งพาตนเองมากขึ้น กลายเป็นความต้องการที่จะพึ่งพาสหรัฐอเมริกามากขึ้นผ่านกองทุนการเงินระหว่างประเทศ อย่างไรก็ดีเนื่องจากการใช้นโยบายแก้ไขเศรษฐกิจที่ผิดพลาดของกองทุนการเงินระหว่างประเทศได้เป็นเหตุให้สภาพเศรษฐกิจเกิดการหดตัวอย่างรุนแรง นำมาซึ่งปัญหาทางสังคม และเศรษฐกิจมากมาย ในช่วงเวลานี้ ประชาชนแสดงความไม่พอใจในการบริหารงานของรัฐบาล รวมถึงสหรัฐอเมริกา และกองทุนการเงินระหว่างประเทศอย่างมาก เพราะมองว่าบุคคลเหล่านี้ เป็นสาเหตุที่นำมาซึ่งการล่มสลายของเศรษฐกิจตน ดังนั้น ไม่เพียงแต่พวกเขาจะทำการขับไล่บุคคลเหล่า นี้ แต่พวกเขาได้พยายามที่จะแสวงหาแนวทางการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจใหม่ด้วย เพราะฉะนั้น เมื่อ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร และพรรคไทยรักไทย ได้เสนอนโยบายเชิงประชานิยม ที่เน้นการพึ่งพาตนเอง และภูมิภาคเอเชียมากขึ้น จึง เป็นผลให้ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร และพรรคไทยรักไทย รับชัยชนะเหนือการเลือกตั้ง อันเป็นจุดเริ่มด้นของการปรับเปลี่ยนแนวทางการดำเนินนโยบายต่างประเทศอีกครั้ง นั้นคือ การเน้นพึ่งพาตนเอง และให้ความสำคัญกับนโยบายภูมิภาคนิยมมากกว่าความต้องการที่พึ่งพาสหรัฐอเมริกา และกองทุนการเงินระหว่างประเทศ อย่างไรก็ตามเหตุวินาศกรรม 9/11 ได้กลายเป็นอุบัติเหตุครั้งสำคัญที่กระทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกามีการปรับเปลี่ยนให้ใกล้ชิดกันมากขึ้นอีกครั้งผ่านการส่งเสริม และสนับสนุนกันและกันในการต่อต้านการก่อการร้าย