การสร้างสื่อแบบมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาความรู้เรื่องสิ่งแวดล้อมขององค์กรพัฒนาเอกชน

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้ มุ่งศึกษาประเภทสื่อที่เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าร่วมในการสร้างสื่อได้ ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการผลิตสื่อ รวมถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องต่อการเลือกสื่อ และการมีส่วนร่วมในระดับต่าง ๆ โดยเลือกกรณีศึกษาเป็นองค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs) จำนวน 9 องค์กร โดยใช้วิธีวิจัยแบบการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการเข้าไปสังเกตแบบมีส่วนร่วม ประกอบกับข้อมูลจากเอกสารและสื่อขององค์กรพัฒนาเอกชน ผลการวิจัยปรากฏว่าองค์กรพัฒนาเอกชนได้เลือกใช้สื่อทั้ง 4 ประเภท คือ สื่อบุคคล สื่อเฉพาะกิจ สื่อมวลชนและสื่อประเพณี แต่จะมีการใช้สื่อบุคคลและสื่อเฉพาะกิจมากที่สุด รองลงมาได้แก่ สื่อมวลชน และสื่อประเพณี ซึ่งปัจจัยในการเลือกใช้สื่อก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยด้านองค์กร, ด้านสาร , ด้านสื่อ และด้านผู้รับสาร การเข้าร่วมของประชาชนในกระบวนการสร้างสื่อประกอบด้วย 3 ระดับการเข้าร่วมคือ ระดับผู้รับสาร ระดับผู้ผลิต และระดับผู้วางแผน ซึ่งจากผลการวิจัยพบว่ามีการเข้าร่วมระดับผู้รับสารมากที่สุด ในรูปแบบของการแสดงความคิดเห็นมากที่สุด ส่วนการเข้าร่วมระดับผู้ผลิต กลุ่มเปาหมายเข้าร่วมในขั้นตอนก่อนการผลิตมากที่สุดในบทบาทของการเป็นผู้ให้ข้อมูลและการช่วยกำหนดประเด็นการนำเสนอ ในส่วนของขั้นตอนการผลิต ประชาชนได้เข้าร่วมเป็นนักแสดงหรือเป็นผู้ใช้สื่อและในส่วนของขั้นตอนหลังการผลิต ประชาชนมีส่วนร่วมเฉพาะการประเมินผลและการช่วยนำสื่อไปเผยแพร่เท่านั้น และการมีส่วนร่วมระดับสูงสุดคือระดับผู้วางแผน มีปรากฏเพียง 2 องค์กรเท่านั้น จากจำนวนทั้งหมด 9 องค์กร ผลการวิจัยนี้นำไปสู่ข้อสรุปที่ว่า ยิ่งระดับการมีส่วนร่วมสูงขั้น โอกาสในการเข้าร่วมของประชาชนก็จะยิ่งน้อยลง