การตรวจพลของพญาวานรในการแสดงโขน

Abstract

ศึกษาการตรวจพลของพญาวานรในการแสดงโขน ได้แก่ สุครีพ หนุมาน ชมพูพาน องคต และนิลนนท์ โดยมุ่งศึกษารูปแบบและขั้นตอนกระบวนการจัดทัพตรวจพลตามตำราพิชัยสงคราม ตามบทพระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ ฉบับรัชกาลที่ 1 และจากข้อมูลการแสดงโขนในโรงละครแห่งชาติ 152 ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2489 และวิเคราะห์ท่าเต้นตรวจพลของพญาวานรทั้ง 5 ตัว จากการศึกษาพบว่า องค์ความรู้ในการแสดงตรวจพลของพญาวานรทั้ง 5 ตัว เป็นพัฒนาการอันยาวนาน มาจากการรบจริงของกองทัพไทยในอดีต โดยถ่ายทอดผ่านนาฏยวรรณกรรม แล้วแปลงเป็นกระบวนการเต้นตรวจพล ตามจารีต ในการเต้นตรวจพลเบ่งออกเป็น 2 ฉาก คือ ฉากที่ 1 เป็นการตรวจพลเดี่ยวของพญาวานร นำโดยสุครีพ ฉากที่ 2 เป็นการตรวจพลหมู่ของพญาวานรทั้ง 5 ตัว ในการเต้นตรวจพลแต่ละครั้งจะเป็นไปตามรูปแบบจารีตนี้ อย่างไรก็ตาม ในการเต้นแต่ละครั้ง ครู ผู้ชำนาญการ สามารถสอดแทรกเอกลักษณ์เฉพาะตัว ให้มีความแตกต่างในรายละเอียดการแสดงได้ การตรวจพลของพญาวานรในการแสดงโขน เป็นการสะท้อนถึงองค์ความรุ้ในการรบของกองทัพไทยในสมัยโบราณ และเป็นโอกาสสำหรับครูผู้ชำนาญการได้แสดงความสามารถเฉพาะตัว ดังนั้นจึงสมควรส่งเสริมให้เกิดการศึกษาค้นคว้า เพื่อการอนุรักษ์และเพื่อประโยชน์ทางการศึกษาต่อไป