รองเง็ง : ระบำพื้นเมืองในภาคใต้

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นมาและรูปแบบของการรำรองเง็ง ในพิธีลอยเรือของชุมชนชาวเล ที่แหลมตุ๊กแกบนเกาะสิเหร่, จังหวัดภูเก็ต ในปี พ.ศ. 2536 -2538 วิธีการวิจัย ใช้การสังเกตการณ์ในพิธีกรรมลอยเรือจริงจากการสัมภาษณ์แม่ครูรองเง็ง และจากการสังเกตการณ์สาธิตการแสดงของชาวเล การวิจัยพบว่า รองเง็งเน้นการฟ้อนรำพื้นบ้านของภาคใต้ตอนล่าง ซึ่งพัฒนามาจากนาฏศิลป์ของชาวสเปนและโปรตุเกส ส่วนชาวเลที่ทำการวิจัยเน้นกลุ่มอูรักลาโว้ย ที่อพยพมาจากมาเลเซีย และ มีการรำรองเง็งในพิธีลอยเรือ เพื่อบูชาบรรพบุรุษและชุมนุมเครือญาติทุกวันขึ้น 13 คำ เดือน 6 และเดือน 11 ทุกปี พิธีดังกล่าวมีขั้นตอนตั้งแต่ การบูชาบรรพบุรุษ การเตรียมอุปกรณ์ลอยเรือ การต่อเรือ และการลอยเรือ ในแต่ละขั้นตอนจะมีการรำรองเง็งโดยชาวเลผู้หญิงเป็นส่วนประกอบสำคัญนอกจากนั้นยังมีการรำรองเง็งของชายหนุ่ม หญิงสาว เพื่อการสังสรรค์และเลือกคู่ ดำเนินขนานกันไปกับพิธีกรรมลอยเรือ สำหรับการรำรองเง็งพบลักษพะสำคัญคือ ท่ารำคงได้แรงบันดาลใจจากการเคลื่อนไหวของสัตว์ทะเลและได้รูปแบบจากการรำรองเง็งที่นิยมในภาคใต้ เมื่อวิเคราะห์การรำรองเง็งจากเพลงหลัก 5 เพลง คือ ลากูดูวอ สะปาอีตู้ เมาะอินัง เจ๊ะชูโล่ง อายัมดีเดะ พบว่าการรำรองเง็งชาวเล มีจุดเด่นคือ การก้าวหน้า, การก้าวข้าง, และก้าวไขว้, การตั้งวงสูงและต่ำ การตั้งมือ ม้วนมือ และ ซ้อนมือ, ขยับสะโพกและเอียงศีรษะตามมือที่กำลังวาดวง การรำรองเง็งแบบแผนดังกล่าว กาลังเปลี่ยนแปลงจากการรำเพื่อพิธีกรรม ไปสู่การรำเพื่อการท่องเที่ยว มีการเปลี่ยนท่ารำ การแต่งกาย และเพลงทำให้คาดคะเนได้ว่า การรำรองเง็งแบบของชาวเลกลุ่มนี้ อาจเสื่อมสูญในไม่ช้า