ที่อยู่อาศัยของชนชั้นกลางในกรุงเทพมหานคร ที่มีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัด กรณีศึกษา : สำนักงานในเขตสีลม และบางรัก

Abstract

ในการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลง เรื่องที่อยู่อาศัยของชนชั้นกลางที่ทำงานในเขตสีลม และบางรักที่มีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัด ที่เปลี่ยนไปตามวงจรชีวิต ซึ่งแตกต่างจากกลุ่มชนชั้นกลางอื่น ๆ โดยศึกษาตั้งแต่ภูมิหลังที่อยู่อาศัย เมื่อย้ายเข้ามาอยู่ในกรุงเทพมหานครใหม่ ๆ ที่อยู่อาศัยปัจจุบัน และความคาดหวังเรื่องที่อยู่ อาศัยในอนาคต รวมถึงศึกษาปัจจัยทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และสภาพทางกายภาพของที่อยู่อาศัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงเรื่องที่อยู่อาศัย เพื่อนำผลที่ได้จากการศึกษา เป็นข้อเสนอแนะต่อการวางแผนด้านที่อยู่อาศัยของ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ และเอกชน วิธีการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงสำรวจ ด้วยการเก็บแบบสอบถาม จำนวน 322 ตัวอย่าง ซึ่งครอบคลุมผู้ที่มีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัด มีอายุระหว่าง 23-35 ปี จบการศึกษาระดับปริญญาตรี และปัจจุบันเป็นผู้ที่พักอาศัยและทำงานอยู่ในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล โดยทำงานมาแล้วอย่างน้อย 3 ปีในบริษัทเอกชน ผลการศึกษาสามารถแบ่งออกเป็น 3 ช่งมิติของเวลา (Time Dimension) คือ (1)อดีต (2)ปัจจุบัน และ (3)อนาคต ดังนี้ (1) ช่วงอดีต พบว่ากลุ่มตัวอย่างมีการย้ายเข้า กทม. ในช่วงอายุ 15-20 ปี เพื่อศึกษาต่อเป็นส่วนใหญ่ เมื่อย้ายเข้ามาอยู่กทม. ส่วนใหญ่มีการย้ายที่อยู่อาศัย อีกประมาณ 1 ถึง 3 ครั้ง ซึ่งเกิดจากปัญหาด้านการคมนาคม และเมื่อจบปริญญาตรีก็จะมีการย้ายน้อยลงจากช่วงย้ายเข้ามาใหม่ ๆ โดยเหตุผลในการย้ายเปลี่ยนไปจากช่วงก่อนคือ ย้ายเพื่อใกล้ที่ทำงาน (2) ช่วงปัจจุบัน พบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีรายได้ 10,000-14,999 บาท และมีเงินออม ส่วนเรื่องการอยู่อาศัย ส่วนใหญ่อยู่กับพี่น้อง และอาศัยอยู่อพาตเม้นท์ให้เช่าประมาณร้อยละ 30 ค่าเช่าอยู่ที่ 2,000-4,000 บาท สำหรับปัญหาในการอยู่อาศัย ไม่ว่าจะเป็นผู้ที่มีปัญหา หรือไม่มีปัญหาก็จะซื้อบ้านในกทม. และปริมณฑล มากกว่าการซื้อบ้านในภูมิลำเนาตัวเอง (3) ช่วงอนาคต ส่วนแนวคิด และความต้องการด้านที่อยู่อาศัยในอนาคต พบว่า ระยะเวลาที่กลุ่มตัวอย่างวางแผนจะซื้อบ้านจะอยู่ในช่วง 2-5 ปี มากที่สุด ซึ่งผู้ที่มีเงินออม และรายได้มากนั้น มีการวางแผนจะซื้อบ้านรวดเร็วกว่าผู้ที่บ้านรวดเร็วกว่าผู้ที่ไม่มีเงินออมและรายได้น้อย นอกจากนั้นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ ก็มีความต้องการซื้อบ้านในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑลมากกว่า ร้อยละ 50 ในส่วนของแผนการกลับภูมิลำเนาเดิมได้แยกออกเป็น (3.1) แผนการกลับภูมิลำเนาเดิมภายใน 5 ปี พบว่า จะกลับภูมิลำเนาเดิม ร้อยละ 23 โดยให้เหตุผลว่า จะกลับไปอยู่กลับครอบครัว ตอบว่าไม่กลับภูมิลำเนาเดิม ร้อยละ 49 และไม่ตัดสินใจ ร้อยละ 28 โดยให้เหตุผลเรื่องการงานเป็นส่วนใหญ่ (3.2) สำหรับแผนการกลับไปตั้งรกรากที่จังหวัดเดิม พบว่า มีการวางแผนที่จะกลับภูมิลำเนาเดิมร้อยละ 31 มากขึ้นจากแผนระยะสั้น โดยให้เหตุผลว่ากลับไปอยู่กับครอบครัว เหมือนกับแผนระยะสั้น ส่วนที่ตอบว่าจะไม่กลับภูมิลำเนาเดิม ร้อยละ 26 น้อยลงจากแผนระยะสั้น และไม่ตัดสิน ร้อยละ 43 มากขึ้นกว่าแผนระยะสั้น ส่วนด้านเหตุผลก็เป็นเรื่องการงานเช่นเดียวกับแผนระยะสั้น จากผลการศึกษาแสดงว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ จะไม่กลับภูมิลำเนาเดิมนั้น เป็นภาพสะท้อนให้เห็นสาเหตุการขยายตัวของ กทม. ที่มีแหล่งงานเป็นตัวดึงดูดประชากรอย่างรุนแรง การพัฒนาส่วนใหญ่ของภาครัฐ และเอกชน ที่กระจุกตัวอยู่ใน กทม. นั้น ส่งผลต่อความแตกต่าง และความเหลื่อมล้ำของสังคมเมือง และสังคมชนบท ในส่วนของการกระจายทรัพยากร ทั้งทางด้านการงาน รายได้ รวมถึงทรัพยากรมนุษย์ ส่วนด้านความต้องการที่อยู่อาศัย ผลของการศึกษา แสดงว่า ไม่มีการเปลี่ยนแปลงหรือการกระจายการพัฒนาออกสู่ภูมิภาค ความต้องการที่อยู่อาศัย สำหรับชนชั้นกลางใน กทม. จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เป็นผลจากการตั้งถิ่นฐานของผู้มีภูมิลำเนาต่างจังหวัด ข้อเสนอแนะจากการศึกษานี้จึงเสนอเป็น 2 ประการดังนี้ (1) หากไม่มีการกระจายการพัฒนาออกสู่ภูมิภาค ทั้งภาครัฐ และเอกชน จะต้องเตรียมที่อยู่อาศัย สำหรับชนชั้นกลางที่มีภูมิลำเนาในตจว. ที่จะอยู่ในกทม. ในระดับราคา 1-2 ล้านบาท มีที่ตั้งใกล้แหล่งงาน และมีสิ่งแวดล้อมที่ดี (2) ควรมีนโยบายในการกระจายความเจริญออกสู่ภูมิภาคอย่างแท้จริง และวางแผนที่อยู่อาศัยให้สอดคล้อง จากการศึกษาต้องมีการกระจาย สถานศึกษา เพราะ คนย้ายเข้าเพื่อศึกษาต่อ และกระจายแหล่งงาน เพราะคนไม่ยอมกลับเพราะด้านการงาน