หมู่บ้านไทยในบริบทของการพัฒนา : ศึกษากรณี หมู่บ้านประกวด

Abstract

งานวิจัยชั้นนี้ต้องการศึกษาโครงการประกวดหมู่บ้านดีเด่น ซึ่งกระทรวงมหาดไทย อันเป็นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับงานพัฒนาโดยตรงเป็นผู้ดำเนินการ โดยมีสมมติฐานเบื้องต้น (hypothesis) ว่าการประกวดหมู่บ้านไม่ใช่เป็นการริเริ่มและผลักดันจากชาวบ้านหรือเป็นความต้องการของชาวบ้าน แต่เป็นความต้องการของทางราชการ ทั้งยังผลให้การประกวดหมู่บ้านกลายเป็นพิธีกรรม และปัจจัยหนึ่งเพื่อสร้างความเป็นเอกภาพและความมั่นคงในหมู่บ้านอีกด้วย ผลของการศึกษาพบว่า ภาพการมองหมู่บ้านในสายตาของหมู่บ้านหรือ "โลกของชาวบ้าน" (universe) ต่อเรื่องหมู่บ้านและการพัฒนากับ "โลกของทางราชการ” ความแตกต่างกัน หมู่บ้านในความรับรู้ (perception) ของชาวบ้านมีระบบความคิด ความเชื่อ และระบบสัญลักษณ์ ซึ่งเป็นคนละชุดกันกับหมู่บ้านในสายตาของทางราชการที่มองในเรื่องของความเป็นเอกภาพความมั่นคง และพบว่าการประกวดหมู่บ้านเป็นพิธีกรรมที่รัฐอาศัยเป็น" Means of Orientation” เพื่อระดมและผูกพันชาวบ้านในหมู่บ้านให้มาดำเนินกิจกรรม และมีความรับรู้เรื่อง“ หมู่บ้าน” และ“ การพัฒนา "ที่เป็นแนวทางเดียวกัน ภายใต้กฎเกณาระบบติดยุคเดียวกัน นั่นคือ รู้สึกชอบหรือคิดคล้ายกันกับที่ทางราชการต้องการ แต่อย่างไรก็ดี การศึกษาหมู่บ้านหลังการประกวด ผู้วิจัยพบว่าการประกวดหมู่บ้านไม่ได้ทำให้ทางราชการสามารถผนึกหมู่บ้านเข้ามาให้เป็นไปตามที่ต้องการได้ทั้งหมด เมื่อการประกวดหมู่บ้านผ่านไปชาวบ้านก็กลับไปสู่วิถีชีวิตปกติปล่อยให้สัญลักษณ์ต่าง ๆ ของการประกวดหมู่บ้านที่ทางราชการเข้ามาผลักดันให้ดำเนินการผุพังไป