การศึกษารูปแบบวิวัฒนาการและแนวโน้มการใช้ที่ดินเขตดุสิต

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงวิวัฒนาการการใช้ที่ดิน สภาพปัจจุบัน รูปแบบการใช้ที่ดิน และแนวโน้มการใช้ที่ดินในเขตดุสิต ผลจากการศึกษาพบว่า ดุสิตเริ่มมีสภาพเป็นเมืองเมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าให้ก่อสร้างพระราชวังดุสิตทางด้านเหนือของพระนคร จากนั้นจึงเป็นที่อยู่อาศัยของพระราชวงศ์ และข้าราชบริพาร แบบบ้านชานเมือง (Aristocratic Suburb) ชุมชนจะขยายตัวจากด้านทิศใต้ของเขตไปยังทิศเหนือ จากวิวัฒนาการอันยาวนาน เขตดุสิตมีสิ่งที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์มากมาย และดุสิตมีบทบาทเป็นที่อยู่อาศัยมาโดยตลอด ใบระยะหลังพระราชวังบางส่วนและวังของเจ้านายบางพระองค์ ได้เปลี่ยนการถือครองมาเป็นของราชการ และสำนักทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ ปัจจุบันมีการใช้ที่ดินเพื่ออยู่อาศัยร้อยละ 40 และสถานที่ราชการร้อยละ 24 ของเนื้อที่เขต ในด้านรูปแบบพบว่า ชุมชนโดยเฉพาะที่มีอายุการตั้งถิ่นฐานมานานจะยังคงมีชีวิตความเป็นอยู่ มีลักษณะความสัมพันธ์แบบบ้านใกล้เรือนเคียง (Neighborhood) เมื่อพิจารณาองค์ประกอบด้านต่าง ๆ สามารถแบ่งพื้นที่เขตดุสิตตามลักษณะเฉพาะได้ 7 พื้นที่ คือ ดุสิต มหานาคริมแม่น้ำ บางซ่อน ประชาชื่น สถาบันทหาร และสถาบันด้านทิศใต้ และพบว่าพื้นที่ดุสิตที่เป็นที่อยู่แบบบ้านมีบริเวณ กับพื้นที่ประชาชื่นมีสภาพทางกายภาพดีกว่าพื้นที่อื่น โดยเฉพาะแง่ของการอยู่อาศัย ในขณะที่พื้นที่บางซ่อนและพื้นที่ริมแม่น้ำ ด้านบนมีสภาพความทรุดโทรมของอาคารและความขาดแคลนสาธารณูปโภคสาธารณูปการ สำหรับแนวโน้มการใช้ที่ดินในอนาคตของเขตดุสิต การศึกษาครั้งนี้ได้วิเคราะห์พื้นที่เขตออกเป็น 4 ระดับ คือ พื้นที่สงวน ได้แก่ พื้นที่ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ สถาบันต่าง ๆ พื้นที่ที่เหมาะสมหรือดีอยู่แล้วพื้นที่ที่ควรปรับปรุงแก้ไข และพื้นที่ที่ควรเปลี่ยนแปลงหรือลดบทบาท และได้เสนอแนะแนวทางการพัฒนาการใช้ประโยชน์ที่ดินดังต่อไปนี้คือ กำหนดให้เป็นพื้นที่อนุรักษ์ 3 บริเวณ เสริมสร้างภูมิทัศน์ชุมชนในลักษณะต่าง ๆ 6 ประการ ควรปรับปรงชุมชนพักอาศัยที่ทรุดโทรม 12 บริเวณ เปลี่ยนแปลงหรือลดกิจกรรมในพื้นที่ 16 บริเวณ ปรับปรุงโครงข่ายถนนให้มีขนาดความสัมพันธ์ลดหลั่นกันเป็นลำดับ มีการเชื่อมโยงระหว่างระบบขนส่งมวลชนต่าง ๆ และควบคุมการจอดรถในบางพื้นที่