ปัจจัยที่มีผลต่อการอพยพและการตั้งถิ่นฐานของนกแอ่นกินรังในลุ่มน้ำปากพนัง

Abstract

ศึกษาลักษณะและสภาพทั่วไปของลุ่มน้ำปากพนัง การกระจายตัวของนกแอ่นกินรัง พร้อมทั้งศึกษาปัจจัยที่เอื้อต่อการอพยพและการตั้งถิ่นฐานของนกแอ่นกินรังในลุ่มน้ำปากพนัง และเสนอแนวทางการจัดการที่เหมาะสมของการอยู่อาศัยของนกแอ่นกินรังในพื้นที่ การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ ผลการศึกษาพบว่าในอดีตลุ่มน้ำปากพนังเป็นแหล่งเกษตรกรรมที่สำคัญแห่งหนึ่งในภาคใต้ แต่ด้วยปัญหาสภาพพื้นที่ ส่งผลให้ศักยภาพและจุดเด่นดังกล่าวลดลงไป ทำให้ชาวนาในลุ่มน้ำปากพนังมีฐานะยากจนที่สุดในภาคใต้ แต่ปัจจุบันพบว่ามีปรากฏการณ์ของการอพยพและการตั้งถิ่นฐานของนกแอ่นกินรังในพื้นที่ โดยลักษณะของการอยู่อาศัยของนกแอ่นกินรัง เข้าอยู่อาศัย ร่วมกับการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ โดยเฉพาะที่บริเวณเทศบาลเมืองปากพนัง ซึ่งเป็นที่แรกที่พบการอยู่อาศัยของนกแอ่นกินรังภายในอาคาร บ้านเรือน จึงทำให้เจ้าบ้านหรือเจ้าของอาคารเหล่านั้นสามารถเก็บผลิตผล ซึ่งได้แก่รังนกไปขาย กลายเป็นอาชีพใหม่ จากการศึกษาพบว่า มีการตั้งถิ่นฐานของนกแอ่นกินรังในพื้นที่การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ ทั้งหมด 158 อาคาร ซึ่งปัจจัยที่เอื้อต่อการอพยพและการตั้งถิ่นฐานของนกแอ่นกินรัง ประกอบไปด้วยสองปัจจัยหลักคือ ปัจจัยทางธรรมชาติ ซึ่งได้แก่ ความสอดคล้องของความเหมาะสมทางพื้นที่ ของลุ่มน้ำปากพนังกับพฤติกรรมของนกแอ่นกินรัง และปัจจัยที่มนุษย์สร้างขึ้นซึ่งได้แก่ อาคารเรือนนกหรือคอนโดนก ที่มีสภาพแวดล้อมเหมาะสมและสอดคล้องพฤติกรรมของนกแอ่นกินรัง ความสอดคล้องของทั้งสองปัจจัยและแรงจูงใจทางเศรษฐกิจทำให้เกิดการขยายตัว ของอาคารเรือนนกหรือคอนโดนกในพื้นที่ส่งผลกระทบต่อท้องถิ่น ได้แก่ ประการแรก ทางด้านกายภาพ ทำให้ลักษณะชุมชนดั้งเดิมเปลี่ยนแปลง ผลกระทบทางด้านผังเมือง การใช้ที่ดินผิดประเภท การขยายตัวของสิ่งปลูกสร้างในพื้นที่สีเขียว ผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม ประการต่อมา ทางด้านเศรษฐกิจก่อให้เกิดอาชีพใหม่และรายได้ที่เพิ่มขึ้น แต่ขาดการกระจายรายได้สู่ท้องถิ่น ค่าครองชีพที่สูงขึ้น และการขยายตัวของกิจกรรมต่อเนื่อง ได้แก่ การท่องเที่ยว การค้ารังนก และธุรกิจก่อสร้าง และราคาที่ดิน ประการสุดท้าย ทางด้านสังคมการอยู่อาศัยของนกแอ่นกินรังในพื้นที่การตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ เป็นความเสี่ยงของสุขภาวะของประชาชน เรื่องของมลภาวะทางฝุ่นละออง น้ำเสีย และอาชญากรรม ข้อเสนอแนะในการศึกษา คือ 1. ด้านกายภาพได้แก่ ส่งเสริม สงวนและอนุรักษ์ป่าชายเลนให้คงความเป็นแหล่งอาหารและความหลากหลายของลุ่มน้ำปากพนัง ควรให้มีการปรับปรุงแผนผังการใช้ประโยชน์ที่ดิน โดยออกกฎหมายเฉพาะท้องถิ่น ควบคุม ดูแล การจัดการสิ่งแวดล้อมของเทศบาลเมืองปากพนัง 2. ด้านเศรษฐกิจได้แก่ส่งเสริมให้มีการจดทะเบียนผู้ประกอบธุรกิจอาคารเรือนนก เพื่อการกระจ่ายรายได้ควรมีการ จัดเก็บรายได้อากรรังนกท้องถิ่นและส่งเสริมอุตสาหกรรมการค้ารังนก 3. ด้านสังคม ได้แก่ จัดตั้งกลุ่มองคืกรบริหารจัดการเมือง รณรงค์ส่งเสริมการดูแลสุขภาพของประชาชน