ขนาดพื้นที่ที่เหมาะสมสำหรับศึกษาระบบนิเวศป่าผลัดใบแบบต่างๆ ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง

Abstract

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งซึ่งเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติแห่งหนึ่งของ ประเทศไทยนั้น เป็นแหล่งที่สำคัญของระบบนิเวศป่าผลัดใบที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง จึงควรศึกษาข้อมูลพื้นฐานทางนิเวศวิทยา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่อาจจะเป็นประโยชน์ต่อการจัดการและอนุรักษ์อย่างเหมาะสม ปัญหาพื้นฐานที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งของการศึกษาทางนิเวศวิทยาของระบบ นิเวศคือ การไม่สามารถตัดสินใจเลือกขนาดพื้นที่ที่เหมาะสมซึ่งจะเป็นตัวแทนของระบบ นิเวศนั้น การศึกษาครั้งนี้เพื่อการตัดสินขนาดพื้นที่ตัวอย่างที่เหมาะสม ที่เป็นตัวแทนในการศึกษาระบบนิเวศป่าผลัดใบ แบบระบบนิเวศป่าเบญจพรรณและระบบนิเวศป่าเต็งรัง โดยใช้วิธีการ 2 วิธี วิธีแรกคือ ใช้ความสัมพันธ์ระหว่างจำนวนชนิดของสิ่งมีชีวิตที่เป็นโครงสร้างของระบบ นิเวศกับขนาดพื้นที่ โดยนำมาสร้างกราฟ จำนวนชนิด-พื้นที่ (Species-area curve) ผลการศึกษาโดยวิธีการนี้พบว่า ขนาดพื้นที่ตัวอย่างที่เหมาะสมของระบบนิเวศป่าเบญจพรรณเท่ากับ 300.0 ตร.ม. และขนาดพื้นที่ตัวอย่างที่เหมาะสมของระบบนิเวศป่าเต็งรังเท่ากับ 64.7 ตร.ม. วิธีที่สองคือ การวิเคราะห์แบ่งกลุ่ม (Cluster analysis) ที่จัดกลุ่มโดยใช้ความเหมือนกันของชนิดและความถี่ของสิ่งมีชีวิตที่เป็นโครง สร้าง ผลของการศึกษาด้วยวิธีการนี้พบว่าขนาดพื้นที่เหมาะสมของระบบนิเวศป่า เบญจพรรณเท่ากับ 256.0 ตร.ม. และขนาดพื้นที่ตัวอย่างที่เหมาะสมของระบบนิเวศป่าเต็งรังเท่ากับ 32.0 ตร.ม. นอกจากนี้ยังมีการวิเคราะห์ลักษณะโครงสร้าง โดยการจำแนกตามรูปแบบการเจริญของ ระบบนิเวศป่าเบญจพรรณและระบบนิเวศป่าเต็งรัง ผลการศึกษาพบว่าลักษณะโครงสร้างแตกต่างกันไปตาม การรบกวนที่เกิดขึ้นกับระบบนิเวศนั้นๆ