กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางค่านิยมและทัศนคติของนายตำรวจชั้นสัญญาบัตร

Abstract

กรมตำรวจมีความสำคัญต่อรัฐ ในฐานะที่เป็นกลไกซึ่งควบคุมพฤติกรรมของพลเมืองตามนโยบายของรัฐ แต่กรมตำรวจต้องประสบกับปัญหาบุคลากรมีค่านิยมและทัศนคติที่เปลี่ยนแปลงไปสู่แบบที่เบี่ยงเบนและขัดแย้งต่อการเป็นกลไกที่ดีของรัฐ การวิจัยครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษา 1) ความสัมพันธ์ระหว่างการเปลี่ยนแปลง (change) ค่านิยมและทัศนคติกับสภาพแวดล้อมและระยะเวลา 2) ศึกษากระบวนการ (process) ของการเปลี่ยนแปลง และปัจจัย (agent) ที่เป็นตัวกล่อมเกลา (socialized) ในกระบวนการเปลี่ยนแปลง 3) นอกจากนี้ยังศึกษาถึงความสัมพันธ์ของกระบวนการเปลี่ยนแปลงกับผลที่เกิดต่อกลุ่มบุคคลที่แตกต่างกัน และ 4) ผลที่เกิดต่อระบบการบริหารงานตำรวจ พร้อมกับข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไข วิธีการศึกษา ได้ใช้การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (in-depth interview) จากผู้ถูกสัมภาษณ์จำนวน 16 คน แบ่งเป็น 4 กลุ่มตามชั้นยศ ตั้งแต่ระดับรองสารวัตร-อธิบดีกรมตำรวจ (ร.ต.ต.-พล.ต.อ.) โดยแบ่งการสัมภาษณ์เป็น 3 ช่วงคือ ช่วงในวัยเด็ก ช่วงในวัยหนุ่ม และช่วงที่รับราชการ เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทีละขั้นตอนจนประกอบกันเป็นกระบวนการ ผลการวิจัยได้ผลดังนี้ 1. การเปลี่ยนแปลงค่านิยมและทัศนคติของข้าราชการตำรวจ มีความสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมโดยพบว่าค่านิยมและทัศนคติของปัจเจกบุคคลจะไม่อยู่คงที่แต่ละเปลี่ยนแปลง อยู่เสมอตามความเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม 2. การเปลี่ยนแปลงค่านิยมและทัศนคติมีความสัมพันธ์กับระยะเวลาการปฏิบัติงานโดยพบว่า ข้าราชการตำรวจยิ่งอยู่ในระบบงานนานเท่าใด โอกาสที่จะมีค่านิยมและทัศนคติเบี่ยงเบนไปตามระบบ ก็มีมากเท่านั้น 3. กระบวนการเปลี่ยนแปลงค่านิยมและทัศนคติที่ได้จากการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่สำคัญที่สุดต่อการกล่อมเกลาตำรวจชั้นสัญญาบัตรก็คือ ระบบงานหรือประสบการณ์ของการทำงาน ปัจจัยอื่น ๆ มีอีก 3 ประการคือ ครอบครัว สถานศึกษา และสภาพแวดล้อมของสังคม ซึ่งมีอิทธิพลรองลงมาต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมหรือความเชื่อ 4. ผู้ที่สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมจะประสบความสำเร็จในการรับราชการมากกว่า ผู้ที่ไม่สามารถปรับตัว นายตำรวจที่มียศต่ำและนายตำรวจที่มียศสูง จะมีช่องว่างหรือค่านิยมและบรรทัดฐานที่แตกต่างกัน 5. ปัญหาสำคัญของกรมตำรวจ ได้แก่ระบบอุปถัมภ์ ซึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจาก วิธีปฏิบัติแบบอาศัยความสัมพันธ์ส่วนบุคคลในการบริหารงาน ปัญหานี้อยู่เหนือความสามารถขององค์กรที่จะแก้ไขได้โดยลำพัง แต่จะต้องอาศัยพลังจากภายนอกองค์กรที่มีพลังสูงกว่ามาจัดการแก้ไข 6. กรมตำรวจ ควรปรับหลักสูตรและกระบวนการกล่อมเกลาทางการศึกษา และให้มีหลักสูตรการอบรมต่าง ๆ ระหว่างรับราชการอย่างต่อเนื่อง พร้อมกับศึกษาวิธีลดความกดดันจากเงินเดือนและระบบอุปถัมภ์ โดยให้มีคณะกรรมาธิการของรัฐสภาชุดหนึ่งเข้ามาศึกษาเพื่อแก้ไขประสานกับกรมตำรวจ