ภาพลักษณ์แห่งตน และปัจจัยที่เกี่ยวข้องของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในเขตพื้นที่ชุมชนแออัด กรุงเทพมหานคร

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา ณ ช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาภาพลักษณ์แห่งตนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในเขตพื้นที่ชุมชนแออัด กรุงเทพมหานคร และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง โดยใช้การสุ่มตัวอย่างแบบ Multi-stage Cluster Sampling ในนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 589 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาคือ แบบสอบถามจำนวน 186 ข้อ ประกอบด้วยปัจจัยส่วนบุคคล แบบสอบถามภาพลักษณ์แห่งตน และแบบสอบถามการอบรมเลี้ยงดู สถิติที่ใช้ประกอบด้วย สถิติเชิงพรรณา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสูงสุด ค่าต่ำสุด และสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ t-test F-test Scheffe's method และ Mulgiple Regression Analysis ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 68.4 มีภาพลักษณ์แห่งตนอยู่ในเกณฑ์ปกติ และในรายด้านพบว่าภาพลักษณ์แห่งตนทั้ง 12 ด้าน ซึ่งได้แก่ ด้านสภาวะอารมณ์ ด้านการควบคุมความหุนหันพลันแล่น ด้านสุขภาพจิต ด้านสังคม ด้านครอบครัว ด้านทัศนคติเกี่ยวกับอาชีพ ด้านความมั่นใจในตนเอง ด้านความเชื่อมั่นในตนเอง ด้านภาพลักษณ์ทางร่างกาย ด้านเพศ ด้านศีลธรรม และด้านอุดมคติ ก็อยู่ในเกณฑ์ปกติเช่นเดียวกัน เมื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยภาพลักษณ์แห่งตนกับปัจจัยต่างๆ ที่ศึกษา พบว่าปัจจัยที่มีผลต่อการมีภาพลักษณ์แห่งตน ได้แก่ อายุที่น้อยกว่า ระดับชั้นที่กำลังศึกษา ผลการศึกษาที่อยู่ในระดับสูง สุขภาพที่แข็งแรง จำนวนความสามารถพิเศษที่มีมาก ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างบิดามารดา ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างนักเรียนกับสมาชิกในครอบครัว จำนวนกิจกรรมที่ทำและการใช้เวลาร่วมกับสมาชิกในครอบครัวที่มากกว่า รูปแบบการอบรมเลี้ยงดูแบบประชาธิปไตย (p-value <.01) รายได้ของมารดาที่มากกว่า 5,000 บาท ความสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อน การแสดงบทบาทผู้นำกับเพื่อน และกิจกรรมที่ทำร่วมกับเพื่อนที่มีจำนวนมาก (p-value <.05) และเมื่อทำการวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอนพบว่า ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาพลักษณ์แห่งตน มี 8 ปัจจัย ได้แก่ การเลี้ยงดูแบบปล่อยปละละเลย การเลี้ยงดูแบบประชาธิปไตยความพึงพอใจในผลการเรียนของตน ความสัมพันธ์กับบิดา การเลี้ยงดูแบบรักตามใจ เพศ ความสัมพันธ์กับเพื่อน และความสัมพันธ์กับมารดา โดยปัจจัยทั้งหมดสามารถร่วมกันอธิบายภาพลักษณ์แห่งตนได้ร้อยละ 35.9