การสำรวจชุมชนเรือนแพ ริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานีเพื่อวางแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงสภาพต่างๆ ทั้งทางกายภาพและสังคมของพื้นที่ศึกษา โดยมุ่งเน้นไปที่การศึกษารูปแบบการตั้งถิ่นฐาน สถาปัจยกรรม ภูมิสถาปัตยกรรม วิถีชีวิต และการใช้พื้นที่ของชุมชนเรือนแพริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี ซึ่งเป็นชุมชนเรือนแพริมแม่น้ำที่มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว เพื่อให้ทราบถึงบทบาทและหน้าที่ของชุมชนกับกิจกรรมที่เกิดขึ้น รวมทั้งเสนอแนวทางในการอนุรักษ์และพัฒนาชุมชนเรือนแพ่ริมแม่น้ำสะแกกรังนี้ด้วย จากการศึกษาพบว่าชุมชนเรือนแพริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี นี้มีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์โดยสภาพแวดล้อมชุมชนเป็นเรือนแพริมแม่น้ำขนานกับแม่น้ำสะแกกรัง สภาพภูมิทัศน์ชุมชนมีความเป็นธรรมชาติโดยมีสวน ป่าไม้และป่าไผ่อยู่ด้านหลัง ริมตลิ่ง วิถีชีวิตของชาวแพและผู้คนแถบนี้ยังคงมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับแม่น้ำและยังคงวัฒนธรรมแบบดังเดิมมา มีการตัดถนนขนานและเข้าสู่พื้นที่ริมน้ำก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของชุมชนกับพื้นที่แห่งนี้ เรื่มมีการก่อสร้างบ้านเรือนริมถนนแทนที่การอยู่อย่างแพมากขึ้น ส่งผลให้เอกลักษณ์ด้านการตั้งถิ่นฐานของชุมชนเรือนแพเริ่มสูญเสีย วิถีชีวิตชุมชนที่สัมพันธ์กับแม่น้ำลดน้อยลง ประเพณีวัฒนธรรมทางน้ำเริ่มเลือนหายไป มีการย้ายออกของประชาชนชาวแพมากขึ้น โดยแนวทางการอนุรักษ์อาศัยการผสมผสานกันของแนวคิด 2 ประการ ได้แก่ แนวความคิดเกี่ยวกับการพัฒนาชุมชน ซึ่งมองการพัฒนาชุมชนในฐานะที่เป็นกระบวนการเพื่อการเปลี่ยนแปลงอย่างมีระบบและเหมาะสม ในขณะที่แนวความคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์ เป็นการรักษาสงวนไว้ซึ่งพื้นที่สถาปัตยกรรม รวมถึงสภาพแวดล้อม สภาพสังคม วัฒนธรรมที่มีคุณค่าและเป็นเอกลักษณ์ของชุมชน แนวทางการจัดการเพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาชุมชนเรือนแพริมแม่น้ำสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานี ที่เสนอแนะ ประกอบด้วย 1) การอนุรักษ์และการปรับปรุงทางกายภาพของเรือนแพและภูมิทัศน์ริมน้ำ ในด้านรูปแบบ ขนาด วัสดุก่อสร้างและองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม 2) การฟื้นฟูทางสังคมและเศรษฐกิจ โดยฟื้นฟูวัฒนธรรมทางน้ำที่เคยมีอยู่ของชุมชน และ ส่งเสริมให้เป็นแหล่งการท่องเที่ยว