แนวทางการกำหนดที่ตั้งการจัดผังบริเวณ และการจัดพื้นที่อาคารศาลากลาง

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้ทำการศึกษาปัญหาที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงานของสำนักงานราชการส่วนภูมิภาคที่มีที่ทำการภายในอาคารศาลากลาง เกี่ยวกับปัญหาที่เกิดขึ้นในสภาพของที่ตั้ง ผังบริเวณและพื้นที่อาคารศาลากลาง ในทุกจังหวัดที่ใช้แบบมาตรฐานอาคารศาลากลางขนาดเล็กที่ออกแบบในครั้งหลังสุด ซึ่งมีการจัดสร้างและใช้เป็นที่ทำการแล้วใน 8 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดจันทบุรี ชัยนาท นครนายก ปทุมธานี พังงา ยโสธร ระยอง และสุพรรณบุรี เพื่อกำหนดแนวทางแก้ไขสภาพที่ไม่เหมาะสมของที่ตั้งผังบริเวณและพื้นที่อาคารศาลากลางที่เป็นอยู่ในจังหวัดดังกล่าว รวมทั้งเสนอแนวทางการกำหนดที่ตั้ง การจัดผังบริเวณและการจัดพื้นที่อาคารศาลากลาง สำหรับการจัดสร้างศาลากลางในจังหวัดต่าง ๆ ในอนาคต แนวเหตุผลของการศึกษานี้คือความจำเป็นในการกำหนดที่ตั้ง การจัดผังบริเวณและการจัดพื้นที่อาคารที่เหมาะสม สำหรับการจัดรวมสำนักงานราชการส่วนภูมิภาค ตามนโยบายของกระทรวงมหาดไทยที่ต้องการรวมสำนักงานราชการส่วนภูมิภาคไว้ในอาคารศาลากลาง เพื่อประสิทธิภาพในการบริหารราชการของจังหวัด ในการดำเนินการศึกษาได้ทำการเปรียบเทียบสภาพที่ตั้ง ผังบริเวณและพื้นที่อาคารศาลากลางที่เป็นอยู่ใน 8 จังหวัด กับสภาพที่ควรจะเป็นตามทฤษฏี มาตรฐาน และกฎระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ประกอบกับการพิจารณาระดับความสำคัญของปัญหาต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องประกอบกับการพิจารณาระดับความสำคัญของปัญหาต่าง ๆ ซึ่งทำการประเมินจากความคิดเห็นที่ได้รับจากการสัมภาษณ์หัวหน้าส่วนราชการที่มีที่ทำการภายในอาคารศาลากลาง โดยใช้แบบสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล ปรากฏผลดังนี้ ก. สภาพที่ไม่เหมาะสมของที่ตั้งศาลากลางทำให้เกิดปัญหาความไม่สะดวกในการติดต่อประสานงานระหว่างส่วนราชการในที่ตั้งศาลากลาง กับส่วนราชการอื่น ๆ ที่มีที่ทำการอยู่ในพื้นที่ส่วนต่าง ๆ ของชุมชนในเขตเทศบาล ความไม่สะดวกในการเดินทางมาติดต่อราชการของประชาชน เสียงรบกวนจากถนน และอุปสรรคต่อการขยายเขตเทศบาลครอบคลุมที่ตั้งศาลากลาง ข. สภาพพื้นที่ผังบริเวณศาลากลางไม่เพียงพอสำหรับการจัดเตรียมพื้นที่ลานรัฐพิธีรวมทั้งไม่มีการจัดรวมองค์ประกอบที่จำเป็นต่อการปฏิบัติงานของจังหวัดได้แก่ ศาลาประชาคม และสถานีสื่อสาร การกำหนดจำนวนที่จอดรถที่เป็นอยู่ในผังบริเวณศาลากลางจังหวัดต่าง ๆ ไม่เพียงพอกับปริมาณความต้องการที่จอดรถยนต์ และการจัดระบบสัญจรภายในผังบริเวณไม่สอดคล้องกับระบบการจราจรของชุมชนในบริเวณที่ตั้งศาลากลาง ค. อาคารศาลากลางในจังหวัดต่าง ๆ มีสภาพพื้นที่อาคารไม่เหมาะสม ทำให้เกิดปัญหาที่เป็นอุปสรรคต่อความสะดวกในการใช้พื้นที่ส่วนต่าง ๆ ของอาคาร รวมทั้งปัญหาที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงานของส่วนราชการต่าง ๆ ปัญหาต่าง ๆ มีสาเหตุจากสภาพพื้นที่อาคารศาลากลางไม่เพียงพอสำหรับการจัดรวมส่วนราชการ จัดการพื้นที่อาคารศาลากลางไม่เหมาะสมต่อการปฏิบัติงานของแต่ละส่วนราชหาร ประกอบกับการพัฒนาทางด้านต่าง ๆ ของระบบบริหาราชการส่วนภูมิภาค ทำให้ลักษณะการจัดพื้นที่อาคารที่จัดเตรียมไว้เดิมมีสภาพไม่เหมาะสมต่อการปฏิบัติงานของจังหวัด การแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจำเป็นต้องกำหนดแนวทางการกำหนดที่ตั้ง การจัดผังบริเวณและการจัดพื้นที่อาคาร สำหรับการปรับปรุงสภาพที่เป็นอยู่ในปัจจุบันและสำหรับการจัดสร้างอาคารศาลากลางขึ้นใหม่ในจังหวัดอื่น ๆ ดังนี้ ก. ที่ตั้งของศาลากลางไม่ควรอยู่ในบริเวณศูนย์กลางธุรกิจการค้า โดยควรมีที่ตั้งในพื้นที่ที่อยู่ในรัศมีการเดิน 1 กิโลเมตรจากศูนย์กลางธุรกิจการค้า บริเวณที่ตั้งศาลากลางควรมีสภาพที่เหมาะสมต่อการพัฒนาเป็นเมือง และสะดวกต่อการคมนาคมขนส่งระหว่างอำเภอต่าง ๆ ของจังหวัด ข. ผังบริเวณศาลากลางควรมีพื้นที่ไม่น้อยกว่า 10 ไร่ ภายในผังบริเวณควรจัดเตรียมลานรัฐพิธีขนาดพื้นที่ไม่น้อยกว่า 5 ไร่ ภายในผังบริเวณควรจัดรวมเฉพาะสำนักงานราชการส่วนภูมิภาคที่ควรมีที่ทำการอยู่ภายในที่ตั้งศาลากลาง รวมทั้งจัดเตรียมศาลาประชาคม สถานีสื่อสารและสโมสรข้าราชการ เพื่ออำนวยความสะดวกต่อการปฏิบัติงานของจังหวัด และการบริการด้านสวัสดิการสำหรับข้าราชการ พร้อมทั้งจัดเตรียมพื้นที่สำหรับการขยายตัวในอนาคตของอาคารต่าง ๆ ภายในผังบริเวณควรเตรียมที่จอดรถยนต์สำหรับอาคารประเภทสำนักงานจำนวนไม่น้อยกว่า 1 คันต่อพื้นที่อาคาร 80 ตารางเมตร การจัดระบบสัญจรภายในผังบริเวณควรสอดคล้องกับระบบการจราจรในถนนที่ผ่านที่ตั้งศาลากลาง พร้อมทั้งกำหนดมาตรการรักษาความปลอดภัยโดยการควบคุมทางเข้าออกผังบริเวณ ซึ่งควรมีจำนวนทางเข้าออกไม่เกิน 2 ทาง ค. อาคารศาลากลางควรจัดเตรียมพื้นที่สำหรับจัดรวมสำนักงานราชการส่วนภูมิภาคที่ควรมีที่ทำการภายในอาคารศาลากลาง โดยควรมีขนาดพื้นที่ส่วนต่าง ๆ ตามที่กำหนดในมาตรฐานอาคารประเภทที่ทำการของทางราชการ ในส่วนของพื้นที่สำนักงานควรจัดเตรียมพื้นที่ทางเดินหลักขนาดร้อยละ 10 ของพื้นที่ปฏิบัติงานสำหรับเจ้าหน้าที่ รวมทั้งเพิ่มพื้นที่เก็บพัสดุและเอกสารภายในสำนักงานขนาดพื้นที่ 2.2 ตารางเมตรต่อคน พร้อมทั้งจัดเตรียมพื้นที่สำหรับใช้ในการปฏิบัติงานพิเศษอื่น ๆ ตามความจำเป็นของแต่ละส่วนราชการ ที่ตั้งของสำนักงานต่าง ๆ ควรอยู่ตำแหน่งชั้นที่เหมาะสมต่อการปฏิบัติงานขงแต่ละสำนักงาน และมีการจัดความสัมพันธ์ระหว่างที่ตั้งสำนักงานต่าง ๆ ที่สอดคล้องกับลักษณะการประสานงานระหว่างส่วนราชการในกระทรวงเดียวกันและการประสานงานระหว่างกระทรวง โดยเน้นการจัดความสัมพันธ์ระหว่างที่ตั้งของส่วนราชการ 3 กระทรวงในจำนวน 4 กระทรวงหลักที่จัดรวมไว้ในอาคารศาลากลางได้แก่ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงเกษตร พื้นที่ทำงานผู้บริหารระดับสูงควรมีพื้นที่ไม่น้อยกว่า 30 ตารางเมตร (รวมพื้นที่ห้องน้ำ ส้วม) พร้อมทั้งจัดเตรียมห้องทำงานเลขานุการรวมทั้งบริเวณพักรอขนาดพื้นที่รวมกัน 14 ตารางเมตร ซึ่งควรเข้าถึงได้โดยตรงจากพื้นที่ทำงานผู้บริหารระดับสูงและพื้นที่สำนักงานในบังคับบัญชา ภายในอาคารศาลากลางควรจัดเตรียมห้องประชุมขนาดจุผู้เข้าประชุม 100 คน จำนวน 1 ห้อง และห้องประชุขนาดจุผู้เข้าประชุม 25 คนจำนวน 2 ห้อง พร้อมทั้งจัดเตรียมห้องสมุดสำหรับใช้เป็นที่รวบรวมเอกสารทางวิชาการที่ส่วนราชการต่าง ๆ จัดทำขึ้น การวิจัยในขั้นต่อไปควรศึกษาถึงรายละเอียดความต้องการสภาพแวดล้อมภายในพื้นที่ของแต่ละองค์ประกอบภายในอาคารศาลากลาง เพื่อการจัดพื้นที่ที่เหมาะสมต่อการบริหารราชการของจังหวัดยิ่งขึ้น และควรทำการวิจัยเพื่อศึกษาแนวทางที่เหมาะสมสำหรับการกำหนดที่ตั้งการจัดผังบริเวณและการจัดพื้นที่อาคารสำหรับใช้เป็นที่ทำการของส่วนราชการอื่น ๆ ทั้งที่เป็นสำนักงานราชการส่วนภูมิภาคซึ่งไม่ได้จัดรวมไว้ภายในอาคารศาลากลาง รวมทั้งสำนักงานราชการส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นภายในจังหวัด