การแรงงานสัมพันธ์ในประเทศไทย : กรณีศึกษาศาลแรงงาน

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทำความเข้าใจวิวัฒนาการของการแรงงานสัมพันธ์ในประเทศไทย ขณะเดียวกันก็มุ่งเน้นศึกษาถึงบทบาทของศาลแรงงานในฐานะกลไกทางสถาบันของรัฐที่ทำหน้าที่ระงับข้อพิพาทหรือความขัดแย้งในระบบแรงงานสัมพันธ์ วิวัฒนาการของการแรงงานสัมพันธ์ในประเทศไทย ได้แสดงให้เห็นอย่างสำคัญถึงบทบาทของรัฐในการเข้าแทรกแซงและควบคุมความขัดแย้งในระบบแรงงานสัมพันธ์ เพื่อไม่ให้เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินไปอย่างราบรื่นต่อเนื่องของระบบการผลิตของสังคม โดยเฉพาะนับตั้งแต่การเริ่มพัฒนาอุตสาหกรรมอย่างจริงจังในช่วงต้นทศวรรษที่ 2503 รัฐได้เข้าควบคุมแรงงานอย่างเข้มงวดด้วยมาตรการกดและปราบปราม เพื่อให้ทุนเอกชนสามารถเข้ามามีบทบาทในกระบวนการใช้ประโยชน์จากแรงงานอย่างเต็มที่ แต่เมื่อมาตรการดังกล่าวเริ่มอ่อนล้าและส่งผลกระทบต่อการรักษาความชอบธรรมของรัฐ รัฐจึงได้หันมาส่งเสริมให้ความขัดแย้งเข้ามาอยู่ในกรอบของกฎหมายเพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ยังได้การนำระบบไตรภาคีมาใช้เพื่อเป็นกลยุทธ์ในการควบคุมความขัดแย้ง ซึ่งส่งผลให้เกิดองค์กรไตรภาคขึ้นเป็นจำนวนมาก ศาลแรงงานถือเป็นองค์กรไตรภาคีองค์กรหนึ่ง ซึ่งถูกจัดตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2522 จากการศึกษาพบว่าศาลแรงงานเป็นกลไกทางสถาบันของรัฐที่มีบทบาทสำคัญในการโอนย้ายความขัดแย้งระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างให้เข้ามาอยู่ในกรอบของกฎหมาย ขณะเดียวกันศาลแรงงานก็สามารถไกล่เกลี่ยประนีประนอมจนคู่ความตกลงกันได้ในระดับสูงและมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น แต่อย่างไรก็ตามบทบาทของศาลแรงงานที่มุ่งจะไกล่เกลี่ยประนีประนอมเพื่อให้คู่ความสามารถกลับไปทำงานร่วมกันได้อีกนั้นยังไม่บรรลุผลเท่าที่ควร