การจำแนกสายพันธุ์ และ จีโนไทป์ ทางอณูชีวโมเลกุลของไวรัสตับอักเสบ บี ที่พบในประเทศไทย

Abstract

ไวรัสตับอักเสบ บี เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคตับแข็งและมะเร็งตับ มีผู้ติดเชื้อเรื้อรังทั่วโลกมากกว่า 350 ล้านคน ประเทศไทยจัดเป็นประเทศที่มีความชุกชุมของไวรัสตับอักเสบ บี สูง ปัจจุบันไวรัสตับอักเสบ บี สามารถจำแนกออกได้เป็น 8 genotype โดยวิธีการอ่านรหัสพันธุกรรม และสามารถจำแนกออกด้วยทาง serotype เป็น subtype และพบการกระจายตัวของ genotype และ subtype แตกต่างกันในแต่ละภูมิภาคของโลก การศึกษาระบาดวิทยาของไวรัสตับอักเสบ บี ที่พบในประเทศไทย ได้ทำการศึกษาการจำแนก genotype และ subtype ของไวรัสตับอักเสบ บี ในประเทศไทย โดยทำการเก็บตัวอย่างทั้งหมด 6,239 ตัวอย่าง จากโรงพยาบาลของรัฐทั้งหมดใน 4 จังหวัดตัวแทน ทั้ง ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และ ภาคใต้ ของประเทศไทย ทำการตรวจด้วย ELISA พบว่าให้ผลบวกต่อ HBsAg ทั้งหมด 246 ตัวอย่าง (3.94%) โดยเหลือตัวอย่างที่สามารถทำการตรวจได้ทั้งหมด 201 ตัวอย่าง เมื่อทำการตรวจสอบด้วยวิธี PCR พบว่ามีจำนวนตัวอย่าง 147 ตัวอย่างที่ให้ผลบวกต่อวิธี PCR โดยสามารถจำแนกได้เป็น genotype C จำนวน 128 ตัวอย่าง (87.08%) genotype B จำนวน 17 ตัวอย่าง (11.56%) และ genotype A จำนวน 2 ตัวอย่าง (1.36%) และพบ subtype เป็น adr จำนวน 124 ตัวอย่าง(84.35%) และ adw จำนวน 21 ตัวอย่าง (14.23%) และ ayw จำนวน 2 ตัวอย่าง (1.36%) ลำดับนิวคลีโอไทด์ที่ได้มีความใกล้เคียงกับสายพันธุ์ของประเทศเวียดนาม จากตัวอย่างที่ทำการศึกษา พบว่ามีผู้ได้รับวัคซีนป้องกันแต่ยังพบการติดเชื้อทั้งหมด 43 ตัวอย่าง แต่ไม่พบการเปลี่ยนแปลงของกรดอะมิโนในส่วนของ a determinant ซึ่งทำให้เกิด vaccine escape mutant ทั้งในกรดอะมิโนตำแหน่งที่ 145 ของ HBsAg และตำแหน่งอื่นๆอย่างมีนัยสำคัญ พบตัวอย่างบางกลุ่มที่มีการกลายพันธุ์ในส่วนของ Pre-S gene จำนวน 14 ตัวอย่าง โดยเกิดการ deletion ในส่วนของ Pre-S1, Pre-S2 และเกิดการกลายพันธุ์ในตำแหน่ง start codon ของ Pre-S2 จากข้อมูลที่ได้ทำให้ทราบถึงข้อมูลด้านระบาดวิทยาพันธุกรรมของไวรัสตับอักเสบ บี และเพื่อทำความเข้าใจในการกลายพันธุ์ เพื่อนำเป็นข้อมูลประกอบในการพัฒนาการป้องกันไวรัสตับอักเสบ บี ต่อไปได้