กระบวนการทำความสะอาดพื้นที่บริการผู้ป่วยของโรงพยาบาล : กรณีศึกษา 6 โรงพยาบาลในกรุงเทพมหานคร

Abstract

โรงพยาบาลเป็นสถานที่รักษาพยาบาลผู้ป่วยด้วยโรคติดต่อและไม่ติดต่อ และมีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการรักษาพยาบาลในหลาย ๆ ด้าน จึงต้องตระหนักถึงปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมในโรงพยาบาลซึ่งประกอบด้วยหลายปัจจัย หนึ่งในปัจจัยเหล่านั้นคือการรักษาสภาพแวดล้อมของโรงพยาบาลให้มีความสะดวกในการให้บริการ สะอาดเป็นระเบียบเรียบร้อย โดยงานทำความสะอาดถือเป็นงานบริการอาคารระดับพื้นฐานที่พบได้ทุกอาคาร และมีหน้าที่หลักคือการทำให้พื้นที่ในความรับผิดชอบมีความสะอาดและพร้อมใช้งานอยู่เสมอ โดยสิ่งที่ต้องคำนึงถึงในการปฏิบัติงานทำความสะอาด คือ วิธีการปฏิบัติที่เหมาะสมดังนั้น การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการทำความสะอาด องค์ประกอบการทำความสะอาด และคุณภาพความสะอาดที่โรงพยาบาลต้องการ การศึกษานี้ใช้แนวทางศึกษาแบบหลายกรณีศึกษา (Multi case study) โดยกำหนดเกณฑ์ในการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ได้กลุ่มตัวอย่างตามเกณฑ์การศึกษา จำนวน 6 กรณีศึกษา ได้แก่ ศูนย์การแพทย์โรงพยาบาลกรุงเทพ โรงพยาบาลสมิติเวชสุขุมวิท โรงพยาบาลสมิติเวชศรีนครินทร์ โรงพยาบาลศิริราชปิยมหาราชการุณย์ โรงพยาบาลรามาธิบดี และโรงพยาบาลพระรามเก้า โดยใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสืบค้นเอกสาร สำรวจและสังเกต จากนั้นนำข้อมูลที่ได้มาทำการวิเคราะห์และอภิปรายผล จากการศึกษาพบว่ากระบวนการทำความสะอาดพื้นที่บริการผู้ป่วยของโรงพยาบาล ประกอบด้วยขั้นตอนการปฏิบัติงานซึ่งมีจำนวนและลำดับขั้นตอนแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ มีกิจกรรมหลักและกิจกรรมรองที่พบในกระบวนการทำความสะอาด ได้แก่ เก็บขยะ ปลดม่านส่งซัก ล้างถังขยะ ทำความสะอาดระเบียง เช็ดฝาผนังและฝ้าเพดาน เช็ดอุปกรณ์สำนักงาน เช็ดกระจก เช็ดทำความสะอาดเตียง เช็ดทำความสะอาดเฟอร์นิเจอร์ ทำความสะอาดเครื่องใช้ไฟฟ้า ทำความสะอาดห้องน้ำ/สุขภัณฑ์ ขัดอ่างล้างมือ ดันฝุ่น และม็อบพื้น รวม 14 งาน โดยกระบวนการทำความสะอาดแต่ละพื้นที่ประกอบด้วยงานทำความสะอาดพื้นฐาน จำนวน 4 งาน ได้แก่ เก็บขยะ เช็ดทำความสะอาดเฟอร์นิเจอร์ ดันฝุ่น และม็อบพื้น โดยพบพื้นที่บริการผู้ป่วยส่วนผู้ป่วยในพื้นที่ห้องพักผู้ป่วยทั่วไป และห้องพักผู้ป่วยติดเชื้อมีขั้นตอนการทำความสะอาดมากที่สุด จำนวน 12 ขั้นตอน ส่วนพื้นที่บริการผู้ป่วยส่วนผู้ป่วยนอกพื้นที่ห้องเจาะเลือดมีขั้นตอนการทำความสะอาดน้อยที่สุด จำนวน 5 ขั้นตอน เหตุปัจจัยมาจากพื้นที่บริการผู้ป่วยแต่ละพื้นที่นั้นมีจุดทำความสะอาดไม่เท่ากัน ซึ่งในกระบวนการทำความสะอาดพื้นที่บริการผู้ป่วยมีองค์ประกอบพื้นฐาน คือ พนักงานทำความสะอาด จำนวน 1 – 3 คนต่อพื้นที่ เครื่องมืออุปกรณ์ในการทำความสะอาด ได้แก่ เครื่องมืออุปกรณ์ทำความสะอาดทั่วไป และวัสดุสิ้นเปลือง น้ำยาทำความสะอาดที่มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อโรค และอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล ได้แก่ ผ้าปิดปาก-ปิดจมูก และถุงมือ โดยคุณภาพความสะอาดที่ต้องการของพื้นที่บริการผู้ป่วยของโรงพยาบาลคือ พื้นที่ต้องมีความสะอาดปราศจากเชื้อโรค จากการศึกษาสรุปได้ว่ากระบวนการทำความสะอาดพื้นที่บริการผู้ป่วยของโรงพยาบาลต้องคำนึงถึงการกำจัดสิ่งสกปรกซึ่งเป็นแหล่งของเชื้อโรคที่อยู่ในพื้นที่ก่อนเป็นลำดับแรก จากนั้นจึงเริ่มขั้นตอนการทำความสะอาดส่วนต่าง ๆ ภายในพื้นที่ ซึ่งในระหว่างการทำความสะอาดต้องระวังไม่ให้เกิดการแพร่กระจายของเชื้อโรคโดยการส่วนใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคลและใช้น้ำยาที่มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อโรค และสิ้นสุดกระบวนการด้วยการทำความสะอาดพื้นเพื่อให้พื้นที่บริการผู้ป่วยมีคุณภาพเป็นไปตามที่โรงพยาบาลต้องการ