เจตนาย่อมเล็งเห็นผล : วิเคราะห์รูปแบบ ทฤษฎี และการปรับใช้

Abstract

ในทุกระบบกฎหมายต่างก็ยอมรับว่า “เจตนา” เป็นองค์ประกอบภายในที่ใช้ในการวินิจฉัยความรับผิดทางอาญาของผู้กระทำความผิด แต่ขอบเขตของเจตนาในเรื่องเจตนาประสงค์ต่อผล และเจตนาย่อมเล็งเห็นผลยังมีการอธิบายที่แตกต่างกันออกไป วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาวิเคราะห์ แนวความคิดในการกำหนดขอบเขตของเจตนาซึ่งมีผลต่อขอบเขตความรับผิดทางอาญาที่กระทำโดย “เจตนา” กับ “ประมาท” สภาพและรูปแบบการเกิดขึ้นของเจตนาย่อมเล็งเห็นผล ตลอดจนทฤษฎีที่นำมาใช้ในการอธิบายถึงหลักเกณฑ์ของเจตนาย่อมเล็งเห็นผลในแต่ละระบบกฎหมาย แล้วนำมาศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบกับระบบกฎหมายของประเทศไทย จากการศึกษาพบว่ารูปแบบของเจตนาย่อมเล็งเห็นผล จะเป็นกรณีที่ผลของการกระทำเบี่ยงเบนหรือหักเหออกไปจากเจตนาประสงค์ต่อผล โดยผลนั้นมีความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้น ดังนั้นเจตนาย่อมเล็งเห็นผลจึงไม่อาจนำไปใช้กับความผิดที่มีได้เฉพาะเจตนาประสงค์ต่อผลเท่านั้น เช่น ความผิดที่ต้องอาศัยมูลเหตุชักจูงใจเป็นองค์ประกอบภายในของความผิด เป็นต้น โดยทฤษฎีที่จะนำมาใช้อธิบายถึงหลักเกณฑ์ของเจตนาย่อมเล็งเห็นผล มีทั้งทฤษฎีที่อธิบายในเชิงภาวะวิสัย และทฤษฎีที่อธิบายในเชิงอัตตวิสัย แต่ทฤษฎีที่จะนำมาใช้อธิบายถึงหลักเกณฑ์ของเจตนาย่อมเล็งเห็นผลได้อย่างเหมาะสมคือทฤษฎีอัตตวิสัยโดยพิจารณาจากการที่ผู้กระทำไม่สนใจใยดีต่อผลของการกระทำที่จะเกิดขึ้น เพราะเป็นการสอดคล้องกับเนื้อหาของเจตนาที่เป็นเรื่องภายในจิตใจของผู้กระทำความผิด ในส่วนคำพิพากษาศาลฎีกา ความเข้าใจในเรื่องการกำหนดขอบเขตของเจตนา การศึกษาถึงรูปแบบของเจตนาย่อมเล็งเห็นผล ตลอดจนทฤษฎีที่นำมาใช้ในการอธิบายถึงหลักเกณฑ์ขอเจตนาย่อมเล็งเห็นผลไม่ได้อิงแนวความคิดหรือทฤษฎีที่มีอยู่ จึงควรนำทฤษฎีความไม่สนใจใยดีต่อผลมาใช้อธิบายหลักเกณฑ์เจตนาย่อมเล็งเห็นผลที่ปรากฏอยู่ในประเภทกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ด้วยเหตุผลดังที่ได้กล่าวมาแล้วนี้