การศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของยีน 18S ribosomal RNA ใน Demodex folliculorum และ Demodex brevis จากตัวอย่างผิวหนังที่เก็บจากใบหน้า

Abstract

ไรดีโมเด็กซ์จัดเป็นปรสิตภายนอก อาศัยในรูขุมขน มีขนาดเล็ก ซึ่งมีสองสายพันธุ์ที่พบในมนุษย์ คือ Demodex folliculorum และ D. brevis ไรทั้งสองชนิดสามารถแยกกันโดยดูลักษณะภายนอกในระยะตัวเต็มวัย แต่ในระยะอื่นโดยเฉพาะ ไข่ ตัวอ่อน ไม่สามารถแยกความแตกต่างได้ งานวิจัยนี้จึงได้นำเทคนิคทางอณูชีววิทยามาใช้ในการตรวจหา และจำแนกสายพันธุ์ของไรดีโมเด็กซ์ที่พบในมนุษย์ ซึ่งได้ทำการออกแบบไพร์เมอร์ที่มีความจำเพาะต่อยีน 18SrRNA อีกทั้งศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของไรและความผันแปรของลำดับนิวคลีโอไทด์ที่ตำแหน่งยีนในนิวเคลียส 18SrRNA ซึ่งทำการเก็บตัวอย่างโดยใช้เทคนิค Skin scraping จากอาสาสมัครจำนวน 62 ราย เป็นเพศชาย 9 คน เพศหญิง 53 คน ทำการศึกษาทางด้านสัณฐานวิทยาของไรดีโมเด็กซ์ และตรวจหาสารพันธุกรรมของไรดีโมเด็กซ์ด้วยเทคนิค Semi-Nested PCR โดยทำการสกัดดีเอ็นเอจากผิวหนังและเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอ ซึ่งให้ผลของผลิตภัณฑ์พีซีอาร์แตกต่างกันคือ D. folliculorum จะให้ขนาดของผลิตภัณฑ์ 382 pb ส่วน D. brevis จะให้ขนาดของผลิตภัณฑ์ 317 pb จากการทดลองพบว่าให้ผลบวกต่อ D. folliculorum 25 ตัวอย่าง คิดเป็น 40.3% ให้ผลบวกต่อ D. brevis 11 ตัวอย่าง คิดเป็น 17.7% และพบว่าไร D. folliculorum มีค่า Percentage Identities เฉลี่ย 99.04 % และ D. brevis มีค่า Percentage Identities 100 % เมื่อเทียบกับฐานข้อมูลสากล ผลการคำนวณเปอร์เซ็นต์ความต่างของลาดับนิวคลีโอไทด์ภายในสายพันธุ์ พบว่าเปอร์เซ็นต์ intraspecific variation ของลำดับนิวคลีโอไทน์ของตัวอย่าง D. folliculorum เท่ากับ 0-2.1% แต่ลำดับนิวคลีโอไทด์ของตัวอย่าง D. brevis นั้นไม่มีความแตกต่างกันภายในสายพันธุ์ และผลจากการสร้างแผนภูมิวิวัฒนาการจากยีน 18srRNA ของไรดีโมเด็ก พบว่าสามารถแยกกลุ่มของ D. folliculorum และ D. brevis ออกจากกันได้ โดยรายงานการวิจัยนี้เป็นการศึกษาครั้งแรกในประเทศไทย ที่มีการนำวิธีทางอณูชีววิทยามาใช้ในการศึกษาไรดีโมเด็กที่พบในมนุษย์ เพื่อประโยชน์พื้นฐานในการพัฒนาศึกษาจำแนกสายพันธุ์ของไรดีโมเด็กซ์ได้ถูกต้องแม่นยำและศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของไรดีโมเด็กซ์และเพื่อการศึกษาทางระบาดวิทยาต่อไปในอนาคต