ภาวะผู้นำกับความสำเร็จในการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อมของชุมชนในกรุงเทพมหานคร

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาภาวะผู้นำและกลไกการทำงานของชุมชนกับความสำเร็จในการพัฒนาด้านสิ่งแวดล้อมของชุมชนในกรุงเทพมหานคร โดยการวิจัยครั้งนี้ได้เลือกศึกษาเฉพาะชุมชนที่ประสบความสำเร็จ ได้รับรางวัลการพัฒนาชุมชนดีเด่นด้านสิ่งแวดล้อมปี พ.ศ. 2545 ในกรุงเทพมหานคร อันดับที่ 1 - 3 ได้แก่ 1) ชุมชนพูนบำเพ็ญ เขตภาษีเจริญ 2) ชุมชนหมู่บ้านสุขสุวรรณ เขตพระโขนง 3) ชุมชนคลองทับช้างล่าง เขตสะพานสูง การเก็บรวบรวมข้อมูล ใช้วิธีการสัมภาษณ์หัวหน้าครัวเรือนทุกครัวเรือนตามแบบสอบถาม ใน 3 ชุมชน จำนวน 274 ตัวอย่างและเลือกสัมภาษณ์แบบเจาะลึก จำนวน 9 ตัวอย่าง วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้ค่าเฉลี่ยร้อยละและแบบการจำแนกชนิดข้อมูล (Typological analysis) ผลการวิจัย พบว่า 1. ผู้นำชุมชนพูนบำเพ็ญ ใช้ภาวะผู้นำแบบการสร้างบารมีมากที่สุด รองลงมาได้แก่ ภาวะผู้นำแบบการสร้างแรงดลใจ แบบการกระตุ้นการใช้ปัญญา และแบบมุ่งความสัมพันธ์เป็นรายบุคคล ตามลำดับ สำหรับกลไกการทำงานภายในชุมชน พบว่า ผู้นำชุมชนได้ใช้กลไกด้านเครือญาติภายในชุมชน การจัดการแบบ PDCA (การวางแผน, การปฏิบัติงาน, การตรวจสอบ, การปรับปรุงแก้ไข) และหลักพรมวิหารสี่ 2. ผู้นำชุมชนบ้านสุขสุวรรณใช้ภาวะผู้นำ แบบการสร้างแรงดลใจ มากที่สุด รองลงมา ได้แก่ ภาวะผู้นำแบบการสร้างบารมี แบบการกระตุ้นการใช้ปัญญา และแบบมุ่งความสัมพันธ์เป็นรายบุคคล ตามลำดับ สำหรับกลไกการทำงานภายในชุมชน พบว่า ผู้นำชุมชนได้ใช้กลไกด้านการจัดการอย่างเดียว คือ การจัดการแบบมีส่วนร่วม 3. ผู้นำชุมชนคลองทับช้างล่าง ใช้ภาวะผู้นำแบบสร้างบารมี มากที่สุด รองลงมาได้แก่ ภาวะผู้นำแบบการสร้างแรงดลใจ แบบการกระตุ้นการใช้ปัญญา และแบบมุ่งความสัมพันธ์เป็นรายบุคคล ตามลำดับ สำหรับ ด้านกลไกการทำงานภายในชุมชน พบว่า ผู้นำชุมชนได้ใช้กลไก ด้านเครือญาติภายในชุมชน และด้านศาสนา