เอ็นไซม์อลานีนทรานซ์อมิเนสและพิษต่อตับที่เกิดจากยาต้านวัณโรคในการบำบัดผู้ป่วยวัณโรคสูตรระยะสั้น

Abstract

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบไปข้างหน้าเพื่อหาความสัมพันธ์ของระดับเอนไซม์อลานินทรานซ์อมิเนสซึ่งเป็นพารามิเตอร์ สำหรับบ่งชี้การเกิดพิษต่อตับในการบำบัดผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ ช่วงอายุระหว่าง 15-45 ปี เมื่อใช้ยาด้านวัณโรค(isoniazid, rifampicin, pyrazinamide และหรือ ethambutol) ที่เป็นสูตรระยะสั้น ที่โรงพยาบาลสตึก ขนาด 60 เตียง จังหวัดบุรีรัมย์ ระหว่างเดือนมีนาคม 2541 ถึงเดือนกรกฎาคม 2542 โดยการติดตามต่อเนื่องเป็นเวลา 4 ถึง 6 เดือน หลังจากเริ่มรับยาด้านวัณโรค ผู้ป่วยได้รับการตรวจวัดระดับของเอนไซม์นี้ก่อนได้รับการบำบัดด้วยยา และภายหลังได้รับยา 2 สัปดาห์,1,2,3,4,5 และ 6 เดือน ผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ 23 คน อายุเฉลี่ย 32.18 ปี เพศชาย 16 คน หญิง 7 คน ร้อยละ 13 ของผู้ป่วย(3/23)ให้ผลบวกต่อการทดสอบแอนติเจนไวรัสอักเสบบี ระดับน้ำตาลในเลือดหรือในปัสสาวะปกติ ความดันโลหิตปกติ ค่าเฉลี่ยของเอนไซม์อลานีนทรานซ์อมิเนส (±SEM) ของผู้ป่วยก่อนได้รับยา, ภายหลังได้รับยา 2 สัปดาห์,1,2,3,4,5 และ 6 เดือนเท่ากับ 32.85 (±4.31),33.96 (±3.65),35.28 (±5.43),33.69 (±4.86),33.98(±3.39),49.27(±16.09),29.41(±2.94) และ 28.77 (±2.17) ตามลำดับ ไม่พบผู้ป่วยที่มีอาการดีซ่านในการศึกษานี้ จากการใช้สถิติแบบ nonparametic โดย Kruskal Wallis Test วิเคราะห์พบว่าระดับเอนไซม์ในผู้ป่วยในระหว่างการได้รับยาบำบัดไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ ผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของระดับเอนไซม์อลานีนทรานซ์อมิเนส ตั้งแต่ก่อนการได้รับยา, ผู้ป่วยที่มีผลการทดสอบแอนติเจนไวรัสตับอักเสบบีเป็นบวก, ผู้ป่วยที่ได้รับยา pyrazinamide มากกว่า 30 มก./กก./วัน, หรือผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 35 ปี ไม่พบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญของการเปลี่ยนแปลงระดับเอนไซม์กับระยะเวลาในการรักษา การเปลี่ยนแปลงของระดับเอนไซม์อลานีนทรานซ์อมิเนสมากกว่า 2 เท่าของระดับปกติ ไม่มีความสัมพันธ์กับปัจจัย เพศ อายุ ดัชนีมวลร่างกาย ขนาดใช้ยาของยาต้านวัณโรค และพบว่าการเปลี่ยนแปลงระดับเอนไซม์อนานีนทรานซ์อมิเนสมากกว่า 3 เท่าของระดับปกติ (>100U/L) สามารถกลับสู่ระดับปกติได้เอง (<35U/L) โดยไม่ได้หยุดการรักษา ไม่มีการตรวจการทำงานของตับที่กระทำกันในเวชปฏิบัติปัจจุบันในประเทศไทย การศึกษานี้สนับสนุนการใช้ยาต้านวัณโรคสูตรระยะสั้นสำหรับผู้ป่วยวัณโรคที่อยู่ในวัยกลางคนโดยไม่ต้องตรวจการทำหน้าที่ของตับก่อนและระหว่างการรักษา ถ้ามีการเพิ่มระดับเอนไซม์มากกว่าปกติในระหว่างการบำบัด อาจพิจารณาใช้ยาต้านวัณโรคได้โดยติดตามผู้ป่วยให้ถี่ขึ้นอาจช่วยในการจัดการความผิดปกติที่เกิดขึ้นได้