การวิเคราะห์ลักษณะของอุตสาหกรรมข่าวในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อให้เข้าใจถึงกระบวนการผลิตและลักษณะการการกระจายข่าวของอุตสาหกรรมข่าว ตลอดจนถึงภาพรวมของลักษณะของอุตสาหกรรมข่าวในประเทศไทยโดยการประยุกต์ใช้กรอบแนวคิดเรื่อง “โรงงานข่าว” “การผลิตข่าว” “การกระจายผลิตภัณฑ์” และ “อุตสาหกรรมการสื่อสาร” เป็นแนวทางในการวิเคราะห์ด้วยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ และการเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร ผลการศึกษาสรุปได้ว่า อุตสาหกรรมข่าวในประเทศสามารถจำแนกออกเป็น 2 กลุ่ม คือ 1. อุตสาหกรรมข่าวที่ผลิตและให้บริการผ่านสื่อมวลชน อันได้แก่ สำนักข่าว และ 2. อุตสาหกรรมข่าวที่ผลิตและกระจายข่าวให้แก่ผู้รับสาร อันได้แก่ สื่อมวลชน นอกจากนั้น ผลการวิเคราะห์ลักษณะของอุตสาหกรรมข่าวในประเทศไทยสามารถสรุปได้ 4 ประการ คือ 1. ผู้ประกอบการของอุตสาหกรรมข่าวมีความสัมพันธ์กันอย่างเห็นได้ชัดในเชิงโครงสร้างเนื่องจากการมีแหล่งทรัพยากรเดียวกัน (อันได้แก่ ผู้รับสาร กลุ่มโฆษณา เงินทุน เป็นต้น) แต่ผู้ประกอบการทั้งหมดก็สามารถดำรงอยู่ในธุรกิจนี้ได้ด้วยการสร้างขอบเขตเฉพาะทางการตลาดชั้นใน 4 ประการ อันได้แก่ ระบบเนื้อหา แหล่งรายได้ อุปสรรคในการเข้าสู่อุตสาหกรรม และการมีขอบเขตในการปฏิบัติการที่แตกต่างกัน 2. องค์ประกอบในเชิงโครงสร้างส่งผลกระทบต่อพฤติกรรมของผู้ประกอบการภายในอุตสาหกรรมข่าวในหลายลักษณะ ประการแรก ผู้ประกอบการมักมีการ เลียนแบบซึ่งกันและกันทั้งในส่วนของการจัดการด้านบรรณาธิการและธุรกิจ ทั้งนี้เพื่อลดความล้มเหลวที่อาจเกิดขึ้น และเพื่อให้สอดคล้องกับการแข่งขันทางธุรกิจประการที่สอง สินค้าข่าวมักปรากฏในรูปแบบตายตัวหรือแบบแผนเดิม ๆ ทั้งนี้เพราะการผลิตข่าวจะถูกควบคุม โดยผู้บริหาร กฎเกณฑ์และรูปแบบของแต่ละองค์กรนั่นเองและประการสุดท้าย การกำหนดราคาสินค้าข่าวระหว่างผู้ประกอบการและกลุ่มโฆษณามักไม่ได้พิจารณาถึงคุณค่าที่แท้จริงของเนื้อหา แต่เป็นการคำนึงถึงยอดจำหน่ายหรือยอดผู้ชม และปัจจัยต่าง ๆ มากกว่า 3. การดำเนินบทบาทของผู้ประกอบการภายในอุตสาหกรรมข่าว ขึ้นอยู่กับรายได้ หลัก กฎหมาย ความต้องการของกลุ่มโฆษณา, ผู้ถือหุ้น, ผู้รับสารและกลุ่มอำนาจทางการเมือง 4. ระบบของอุตสาหกรรมข่าวทำให้สินค้าข่าวมีคุณลักษณะพื้นฐานที่สำคัญ 2 ประการคือ 1. สามารถนำมาผลิตซ้ำ เพื่อการใช้ประโยชน์ได้โดยการเพิ่มเติมหรือดัดแปลงเนื้อหาเพียงเล็กน้อย และ 2. เป็นเนื้อหาที่ผลิตและนำเสนอภายใต้เงื่อนไขของบริบทแวดล้อมต่าง ๆ โดยเนื้อหาที่ต่อต้านชนชั้นปกครองจะถูกปิดกั้นโอกาสในการนำเสนอ หรือถูกนำเสนอในลักษณะของการบิดเบือนด้วยวิธีต่าง ๆ ขณะที่เนื้อหาที่สร้างความชอบธรรมให้แก่ชนชั้นปกครองจะได้รับโอกาสในการนำเสนอต่อผู้รับสารอยู่เสมอ