การดำเนินคดีแบบกลุ่มในศาลแรงงาน

Abstract

ศึกษาถึงข้อพิพาทแรงงานที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่บุคคลจำนวนมาก ซึ่งการฟ้องคดีในกรณีที่มีโจทก์หลายคนตาม พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. 2522 ไม่สามารถคุ้มครองโจทก์ซึ่งเป็นผู้เสียหายอื่นที่อยู่ภายในเหตุการณ์เดียวกันได้อย่างทั่วถึง เพราะจะมีการตั้งผู้แทนในคดีภายหลังเมื่อศาลได้รับคำฟ้องของโจทก์ทั้งหลายไว้แล้ว จึงไม่มีอำนาจในการฟ้องคดีแทนผู้เสียหายอื่น ถึงแม้ว่ากฎหมายจะได้กำหนดให้อำนาจแก่ศาลแรงงาน ในการใช้ดุลพินิจที่จะให้คำพิพากษามีผลคุ้มครองถึงผู้เสียหายอื่นๆ ด้วยก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติก็ไม่ได้มีการนำหลักการดังกล่าวมาใช้ ในประเทศสหรัฐอเมริกามีการดำเนินคดีแบบกลุ่ม (Class action) โดยเน้นให้เอกชนปกป้องสิทธิของตน โดยมีหลักการสำคัญคือ การดำเนินคดีที่มีผู้เสียหายเป็นจำนวนมาก โดยผู้เสียหายที่จะเป็นสมาชิกกลุ่มได้นั้นต้องได้รับความเสียหายจากการกระทำที่มีข้อเท็จจริง และข้อกฎหมายเดียวกัน การดำเนินคดีจะมีการพิจารณาตั้งตัวแทนของสมาชิกกลุ่มขึ้นทำหน้าที่เป็นโจทก์ เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของตนเองและสมาชิกกลุ่มทั้งหมด โดยไม่ต้องมอบอำนาจและให้คำพิพากษามีผลผูกพันถึงบุคคลที่มีข้อเรียกร้อง อันเกิดจากข้อเท็จจริงและหลักกฎหมายเดียวกันที่ถูกดำเนินคดีแทน แม้มิได้เข้าดำเนินคดีด้วยตนเองในฐานะคู่ความก็ตาม โดยศาลและทนายความถือเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการดำเนินคดี ซึ่งขณะนี้ในประเทศไทยมี ร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่...) พ.ศ. ... (การดำเนินคดีแบบกลุ่ม) เช่นเดียวกัน คดีแรงงานมีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากคดีแพ่งทั่วไป หากนำการดำเนินคดีแบบกลุ่มมาปรับใช้ จะทำให้ผู้ใช้แรงงานซึ่งเป็นผู้เสียหายจำนวนมากที่มีฐานะด้อยกว่า ทั้งด้านความรู้ ความสามารถ ฐานะทางเศรษฐกิจ และอำนาจในการต่อรองน้อยกว่า ได้รับการเยียวยาความเสียหายได้อย่างทั่วถึงและเป็นธรรม อันเป็นการส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมมากขึ้น และทำให้กระบวนพิจารณามีความสะดวกเกิดประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ตลอดจนเป็นมาตรการในการลดปริมาณคดีที่จะขึ้นสู่ศาลได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงควรแก้ไขพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. 2522 โดยเพิ่มเติมบทบัญญัติเกี่ยวกับการดำเนินคดีแบบกลุ่มขึ้นมาต่างหาก กำหนดให้ศาลแรงงานกลางเป็นศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีแบบกลุ่มเพียงศาลเดียว ให้ผู้แทนในคดีรวมถึงสหภาพแรงงาน ควรกำหนดให้ใช้หลักการเข้าเป็นสมาชิกกลุ่มโดยผลของกฎหมาย และต้องแสดงเจตนาขอออกจากการเป็นสมาชิกกลุ่มเมื่อไม่ต้องการผูกพันในคดี กำหนดให้เงินรางวัลทนายความคิดจากส่วนได้เสียในคดี และมีกระบวนการในการเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจในบทบาท และแนวทางปฏิบัติแก่บุคคลที่เกี่ยวข้อง