พลวัตวิถีการผลิตและการเปลี่ยนแปลงสังคม กรณีศึกษา : การตีเหล็กของชาวกูยชุมชนตะดอบ ตำบลตะดอบ อำเภอเมืองศรีสะเกษ

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้ใช้แนวทางเชิงคุณภาพ ทฤษฎีโครงสร้างสังคม และการปะทะประสานศึกษาสังคมการตีเหล็ก มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ 1) ศึกษาการดำรงอยู่ และความเปลี่ยนแปลง หลังปี 2504 2)ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการตีเหล็ก การเกษตร ระบบทุน และรัฐ โดยเก็บข้อมูลภาคสนาม 3 หมู่บ้าน ในตำบลตะดอบ อำเภอเมืองศรีสะเกษ การสังเกต การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้เกี่ยวข้อง 45 คน ระหว่างปี 2547-2555 ทั้งเป็นทางการ และไม่เป็นทางการ ประกอบกับการสังเกต และ สัมภาษณ์ กลุ่มตีเหล็ก 12 ใน 17 กลุ่ม ระหว่างเดือนมกราคม-เดือนมีนาคม 2555 ผลการศึกษาพบว่า 1) การตีเหล็กสัมพันธ์กับระบบทุนมากขึ้น เวลาการทำงานมากขึ้น การผลิตเพิ่มขึ้น มีการเปลี่ยนแปลงวัตถุดิบ เทคโนโลยีการผลิต การนำเข้าแรงงานสตรี อำนาจควบคุมของผู้นำลดลง การปรับความเชื่อ แต่ความสัมพันธ์ทางการผลิต ยังใช้การแลกเปลี่ยนแรงงาน ไม่มีการจ้างงานดังเดิม สะท้อนให้เห็นว่าโครงสร้างสังคมยังไม่เปลี่ยนไปสู่ระบบทุนนิยม 2) ด้านความสัมพันธ์กับวิถีการผลิตอื่นพบว่า บางด้านได้รับการอุดหนุนส่งเสริม ให้เพิ่มกำลังการผลิต และการกระจายสินค้า แต่อีกด้านก็ถูกเบียดขับ เกิดวิกฤตอย่างน้อย 3 ประการ คือ ถ่านตีเหล็กขาดแคลน คนรุ่นใหม่ไม่สืบทอดช่วงการผลิต และถูกสินค้าอุตสาหกรรมเบียดขับ แนวโน้มการตีเหล็กอาจหมดไป ทางออกจึงควรหานวัตกรรมช่วยการปรับตัว อาทิ ส่งเสริมเยาวชนในชุมชน ให้เห็นคุณค่าภูมิปัญญาดั้งเดิม และพัฒนาต่อยอด การวิจัยหาวัตถุดิบทดแทน วิจัยหาแนวทางการรวมกลุ่ม และการจัดจำหน่าย ส่วนรัฐ ผ่อนปรน เรื่องการผลิตถ่านตีเหล็ก สนับสนุน ดูงาน การพัฒนาสินค้า ขยายฐานการตลาด ให้การตีเหล็กอยู่ร่วมกับสังคมทุนนิยมได้