Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อวิเคราะห์สภาพและปัญหาของการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน 2) เพื่อวิเคราะห์แนวทางการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนที่ดี 3) เพื่อนำเสนอแนวทางในการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนสอดคล้องกับการประเมินตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานกลุ่มตัวอย่างเป็น 1) ครูทั่วประเทศโดยแบ่งตามเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (สพม.) และขนาดโรงเรียน จำนวน 1,240 คน 2) สถานศึกษาที่ปฏิบัติดี (Good practice) จำนวน 6 สถานศึกษา 3) นักวิชาการจากสำนักงานคณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 10 คนและครูในสถานศึกษาที่ปฏิบัติดี (Good practice) จำนวน 10 คน
ผลการวิจัยพบว่า
1) ครูมีการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนครบทั้งแปดคุณลักษณะ บางสถานศึกษามีการกำหนดคุณลักษณะอันพึงประสงค์เพิ่มเติม มีการจัดตั้งคณะกรรมการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน วิธีการวัด/ประเมินส่วนใหญ่ใช้การสังเกตโดยใช้เครื่องมือคือ แบบสังเกตร่วมกับใบรายชื่อนักเรียน โดยใช้ระยะเวลาในการประเมินและการตัดสินผลส่วนใหญ่จะเป็นรายภาค สำหรับเกณฑ์จะใช้เกณฑ์การประเมินแบบองค์รวมโดยมีระดับเกณฑ์การประเมิน 4 ระดับ ในด้านสภาพปัญหา/อุปสรรค พบว่า คุณลักษณะอันพึงประสงค์และตัวชี้วัดมีลักษณะเป็นนามธรรม ยากต่อการวัด วิธีการวัดยังคงใช้การวัดแบบเดิมเหมือนกับการวัดจิตพิสัย สำหรับเครื่องมือขาดความเป็นไปได้ในเชิงปฏิบัติ และการตัดสินผลการประเมินไม่ตรงกับความเป็นจริง
2) สถานศึกษาที่ปฏิบัติดี (Good practice) 6 สถานศึกษา ปฏิบัติได้สอดคล้องกันตามแนวการวัดและประเมินผลการเรียนของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
3) แนวทางการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน สถานศึกษาต้องจัดตั้งคณะกรรมการในการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน ซึ่งต้องมีการกำหนดหน้าที่อย่างชัดเจน มีการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนอย่างเป็นระบบขั้นตอน รวมทั้งสถานศึกษาควรจัดทำคู่มือระดับสถานศึกษา จัดอบรม/สัมมนาเกี่ยวกับการวัดและประเมินผล วิธีการประเมินควรแยกทั้งจากกลุ่มสาระการเรียนรู้และกิจกรรม/โครงการของสถานศึกษา รวมทั้งระบุผู้ประเมินให้ชัดเจน เครื่องมือที่ใช้ควรเป็นแบบสังเกตร่วมกับใบรายชื่อนักเรียนรวมทั้งผลงานที่นักเรียนทำ และประเมินผู้เรียนเป็นรายคาบอย่างต่อเนื่อง
