Abstract:
การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อวิเคราะห์กระบวนการ วิธีการ และผลการเรียนรู้ของชุมชนในการปรับตัวต่ออุทกภัย 2) เพื่อนำเสนอคู่มือการเรียนรู้ของชุมชนเพื่อพัฒนาความสามารถในการปรับตัวต่ออุทกภัยในพื้นที่ภาคกลาง เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยกรณีศึกษา ได้แก่ 3 ชุมชนในพื้นที่ภาคกลาง คือ 1) ชุมชนบางกระเจ็ด ต.หัวไผ่ อ.เมือง จ.สิงห์บุรี 2) ชุมชนบ้านบางระกำ ต.บางระกำ อ.บางเลน จ.นครปฐม และ 3) ชุมชนคลองมหาสวัสดิ์ แขวงศาลาธรรมสพน์ เขตทวีวัฒนา กรุงเทพมหานคร เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 3 ชนิด คือ 1) แบบวิเคราะห์เอกสารการเรียนรู้ในการปรับตัวต่ออุทกภัยของชุมชน 2) แบบสัมภาษณ์การวิเคราะห์กระบวนการ วิธีการ และผลการเรียนรู้ของชุมชนในการปรับตัวต่ออุทกภัย และ 3) แนวทางการสนทนากลุ่มเพื่อนำเสนอคู่มือการเรียนรู้ของชุมชนในการปรับตัวต่ออุทกภัย โดยการวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า 1) ชุมชนทั้ง 3 แห่ง มีกระบวนการเรียนรู้ คือ ชุมชนมีการจัดประชุมเพื่อวิเคราะห์สภาพปัญหาและหาแนวทางการแก้ปัญหาอุทกภัย จากนั้นจึงนำแนวทางไปปฏิบัติและติดตามผล วิธีการเรียนรู้ส่วนใหญ่เป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์เดิมและได้เรียนรู้จากการฝึกอบรม ผลการเรียนรู้ คือ การปรับตัวซึ่งแบ่งออกเป็น 5 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านความเป็นอยู่ 2) ด้านความปลอดภัยในทรัพย์สิน 3) ด้านสุขภาพ 4) ด้านการสื่อสาร และ 5) ด้านภูมิปัญญา 2) คู่มือการเรียนรู้ของชุมชนเพื่อพัฒนาความสามารถในการปรับตัวต่ออุทกภัยในพื้นที่ภาคกลาง พบว่า ภายในคู่มือมีองค์ประกอบ ดังนี้ 1) ความหมายของอุทกภัย 2) สาเหตุของการเกิดอุทกภัย 3) ปัญหาที่เกิดจากอุทกภัย 4) ขั้นตอนในการเตรียมความพร้อมต่ออุทกภัย และ 5) การเรียนรู้เพื่อปรับตัวต่ออุทกภัย
