พัฒนาการและแนวโน้มของบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงอนาคตมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)วิเคราะห์บทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน 2) ศึกษาความต้องการจำเป็นของบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ และ3)นำเสนอแนวโน้มของบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย กลุ่มที่ 1 ผู้บริหารและคณาจารย์มหาวิทยาลัยสงฆ์ในส่วนกลาง 2 แห่ง และ วิทยาเขต 17 แห่ง จำนวน 577 รูป/คน ในการสำรวจความต้องการเกี่ยวกับบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ กลุ่มที่ 2 ผู้ทรงคุณวุฒิตอบแบบสอบถามการวิจัยอนาคตเดลฟายแบบปรับปรุง(Modified Delphi Technique) วิธี EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research)จำนวน 24 รูป/คนโดยการวิเคราะห์ข้อมูลหาความสอดคล้องโดยการหาค่าความแตกต่าง ระหว่างค่ามัธยฐานและฐานนิยม และค่าพิสัยระหว่างควอไทล์ กลุ่มที่ 3 ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 6 รูป/คนตรวจร่างแนวโน้มของบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ ผลการวิจัยพบว่า 1. ความต้องการจำเป็นเกี่ยวกับบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ พบว่า คณาจารย์มีความคิดเห็นเกี่ยวกับบทบาทและภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์อยู่ในระดับมากทุกด้าน โดยเห็นว่า บทบาทของมหาวิทยาลัยสงฆ์ในการสนองงานคณะสงฆ์ จำเป็นกว่า บทบาทของมหาวิทยาลัยสงฆ์ในฐานะเป็นสถาบันอุดมศึกษา ส่วนภารกิจในด้านการเผยแผ่และบริการทางวิชาการจำเป็นมากกว่าภารกิจในด้านการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม และเป็นที่น่าสังเกตว่า ภารกิจในด้านการวิจัยและพัฒนาส่งเสริมพระพุทธศาสนา เป็นความต้องการจำเป็นน้อยกว่าด้านอื่น 2. แนวโน้มของบทบาทของมหาวิทยาลัยสงฆ์ ในฐานะเป็นสถาบันอุดมศึกษาและสนองงานคณะสงฆ์ สามารถสนองตามพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระผู้ทรงสถาปนามหาวิทยาลัยสงฆ์ โดยทรงให้เป็นที่ศึกษาพระไตรปิฎก และวิชาการชั้นสูง คือ ศาสตร์สมัยใหม่สำหรับพระภิกษุสามเณรและประชาชน เป็นแหล่งพัฒนาศาสนทายาท ส่งเสริมการศาสนศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี แผนกธรรม แผนกสามัญศึกษา การศึกษาสงเคราะห์ผู้พิการทางร่างกาย เป็นศูนย์กลางการเผยแผ่พระพุทธศาสนา สนับสนุนการสาธารณูปการและสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์ สนองความต้องการของประชาชนที่ขาดโอกาสทางการศึกษาทั้ง 2 ทาง คือ ทั้งทางธรรม และทางโลก ลดช่องว่างทางการศึกษาระหว่างผู้มีฐานะทางเศรษฐกิจต่างกัน เป็นมหาวิทยาลัยที่เอาปัญญาและจริยธรรมเป็นตัวตั้ง มีอัตลักษณ์ของตนเอง เป็นเสาหลักในด้านของศีลธรรมจริยธรรมให้แก่บ้านเมือง มีบทบาทหน้าที่และอำนาจมากกว่าการเป็นสถาบันพัฒนาศาสนทายาท 3. แนวโน้มของภารกิจของมหาวิทยาลัยสงฆ์ ผลิตบัณฑิตให้มีคุณลักษณะพิเศษกว่าบัณฑิตจากมหาวิทยาลัยปกติ เน้นความเป็นเลิศทางวิชาการพระพุทธศาสนา เป็นศาสนทายาทที่มีคุณภาพ สืบทอดพระพุทธศาสนา เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณ เปิดหลักสูตรเฉพาะทาง หลักสูตรนานาชาติ ให้ความสำคัญกับภาษาบาลี เปิดวิทยาลัยพุทธศาสนานานาชาติ และ สถาบันสมทบเป็นสาขาในต่างประเทศ เน้นวิจัยที่เป็นความต้องการของคณะสงฆ์และสังคม ร่วมมือกับสำนักเรียนธรรมบาลีสามัญศึกษาและสถาบันการศึกษาอื่นๆทั้งในประเทศและต่างประเทศปฏิบัติการวิจัย เป็นศูนย์กลางการบริการวิชาการด้านพระพุทธศาสนาในระดับท้องถิ่น ระดับชาติและระดับนานาชาติ จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริ เพื่อพัฒนาชุมชน จัดตั้งกองทุนเผยแผ่พระพุทธศาสนาและบริการทางวิชาการ ทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมเชิงอนุรักษ์ เชิงความคิดสร้างสรรค์ จัดตั้ง “คณะศิลปะและโบราณคดี” เปิดโอกาสให้เจ้าคณะพระสังฆาธิการได้เข้าศึกษาในหลักสูตรนี้รวมทั้งพระภิกษุสามเณรและคฤหัสถ์ 4. แนวโน้มของการบริหารจัดการมหาวิทยาลัยสงฆ์ ควรเป็นอิสระและมีการร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยสงฆ์ทั้ง 2 แห่ง เป็นมหาวิทยาลัยของปวงชนที่ให้ทุกภาคส่วนของสังคมมีส่วนร่วมบริหารจัดการ มีส่วนร่วมในการพัฒนาการปกครองคณะสงฆ์ ให้มีความมั่นคงและทันยุคสมัย ยกระดับมหาวิทยาลัยสงฆ์เป็นระดับอินเตอร์หรือนานาชาติ ใช้งบจากทุนทางสังคม จากรัฐบาล จัดหารายได้เอง โดยร่วมมือกับคณะสงฆ์และวัดทุกวัดในการจัดหากองทุน ใช้เทคโนโลยีสอนทางไกลทดแทนบุคลากรสายการสอนที่มีไม่เพียงพอควรพัฒนาการบริการทางการศึกษาทางไกล