การนําเสนอรูปแบบพื้นที่เรียนรู้เพื่อพัฒนาความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม

Abstract

งานวิจัยเรื่องการนําเสนอรูปแบบพื้นที่เรียนรู้เพื่อพัฒนาความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาการให้ความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม 2) เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยและเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับการให้ความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม และ 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบพื้นที่เรียนรู้เพื่อพัฒนาการให้ความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม โดยใช้แนวคิดตรรกะแห่งการบริโภคของฌอง โบดริยาร์ด การเข้ารหัสและการถอดรหัสของสจ๊วต ฮอลล์ ทุนและฮาบิทัสของปิแอร์ บูดิเยอร์ ด้วยวิธีวิจัยเชิงสำรวจโดยใช้แบบสอบถามเก็บข้อมูลเชิงปริมาณ (Quantitative research) จากผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการที่เกี่ยวข้องกับสินค้าโอทอปจำนวน 471 คน และผู้บริโภคทั่วไปจำนวน 513 คน และเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) จากตัวแทนผู้ผลิตและผู้ประกอบการที่ได้รับคัดสรรสินค้าโอทอป 5 ดาวจำนวน 5 คน ตัวแทนผู้บริโภคที่มีความแตกต่างด้านอาชีพจำนวน 6 คน และตัวแทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจำนวน 5 คน

ผลการวิจัยพบว่า 1) การให้ความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมจากผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการ และผู้บริโภคมีการให้ความหมายเชิงสัญญะต่อสินค้าโอทอปตรงกัน โดยลำดับที่ 1 ร้อยละ 33.8 และ 35.4 ด้านตรรกะเชิงสัญลักษณ์ของคุณค่าการแลกเปลี่ยน (Symbolic) ลำดับที่ 2 ด้านตรรกะเชิงหน้าที่ของคุณค่าในการใช้งาน (Function) ร้อยละ 25.9 และ 29.6 ลำดับที่ 3 ด้านตรรกะเชิงเศรษฐศาสตร์ของคุณค่าการแลกเปลี่ยน (Economic) ร้อยละ 22.9 และ 18.6 และลำดับที่ 4 ตรรกะเชิงความหลากหลายของคุณค่าตราผลิตภัณฑ์ (Sign) ร้อยละ 17.4 และ 16.4 ในผู้ผลิตและผู้บริโภคตามลำดับ 2) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการให้ความหมายเชิงสัญญะที่สำคัญจากผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการ พิจารณาจากทุนทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ทุนทางเศรษฐกิจ ที่ประกอบด้วยเงินทุนและทรัพยากรในพื้นที่ ทุนทางสังคม ที่ประกอบด้วยเครือข่ายความร่วมมือจากในและนอกชุมชน ทุนทางวัฒนธรรม ที่ประกอบด้วยความรู้ในกระบวนการผลิต ความรู้ด้านการตลาด ความเชื่อที่สืบทอดและส่งต่อกันในชุมชน และทุนทางสัญลักษณ์ ที่เกิดจากการรวมกันของทุนมากกว่า 1 ด้าน หรือการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของทุน และเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องในด้านจังหวะเวลาหรือสถานที่ เหตุการณ์และการจัดวางตำแหน่งสินค้า ที่ส่งผลให้ผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการเกิดแรงบันดาลใจในการพัฒนาการผลิตสินค้าโอทอป รวมถึงความรู้สึกที่เกิดจาก“ฮาบิทัส” (Habitus) ที่ได้รับการหล่อหลอมมาจากครอบครัวหรือชุมชน 3) รูปแบบพื้นที่เรียนรู้เพื่อพัฒนาการให้ความหมายเชิงสัญญะในผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม (Field) ประกอบด้วยผู้กระทำการ (Agency) ได้แก่ ผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการ ผู้บริโภค และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยมีความสัมพันธ์ในการให้ความหมายผ่านตัวกลางอันได้แก่สินค้าโอทอป ซึ่งลักษณะของผู้ผลิตและ/หรือผู้ประกอบการเป็นผู้กำหนดรหัสสัญญะสามารถแบ่งตาม ฮาบิทัส ได้เป็น 3 ลักษณะ ได้แก่ Cultural Space เน้นภูมิปัญญา วิถีชีวิตและวัฒนธรรม Lush Space เน้นการพัฒนาสินค้าเพื่อยกระดับความก้าวหน้า และ Iconic Space เน้นการสร้างความโดดเด่นเชิงอัตลักษณ์ในระดับสากล และการตีความจากผู้บริโภคแตกต่างตามทุน โดยทุนทางเศรษฐกิจส่งผลต่อการให้ความหมายสินค้าด้านตรรกะเชิง Function และตรรกะเชิง Economic ทุนทางสังคม ส่งผลต่อตรรกะด้าน Symbolic และตรรกะด้าน Sign ทุนทางวัฒนธรรมส่งผลต่อตรรกะด้าน Symbolic และตรรกะด้าน Sign และทุนสัญลักษณ์ส่งผลต่อตรรกะด้าน Symbolic โดยการสนับสนุนทุนด้านต่างๆจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ภายใต้เงื่อนไขด้านเวลา (Time) และการวางตำแหน่งผลิตภัณฑ์ (Space) ส่งผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนและเรียนรู้ระหว่างผู้กระทำการ