การศึกษาการจัดการเรียนการสอนวาดภาพระบายสี ในระดับชั้นประถมศึกษา ที่ใช้แนวทางการศึกษาวอลดอร์ฟ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการจัดการเรียนการสอนวาดภาพระบายสี ในระดับชั้นประถมศึกษา ที่ใช้แนวการศึกษาวอลดอร์ฟ ประชากรที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย ผู้บริหารงานวิชาการ จำนวน 2 คน ผู้สอนในระดับ ประถมศึกษา จำนวน 9 คน จากโรงเรียนที่จัดการศึกษาแนววอลดอร์ฟ และผู้เชี่ยวชาญในการเรียนการสอนตามแนวการศึกษาวอลดอร์ฟที่เป็นผู้เผยแพร่ความรู้ให้กับโรงเรียนแนววอลดอร์ฟในประเทศไทย จำนวน 5 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ และแบบสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลโดย การหาค่าร้อยละ ค่าความถี่ และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า การจัดการเรียนการสอนวาดภาพระบายสี ในระดับชั้นประถมศึกษาที่ใช้แนวการศึกษาวอลคอร์ฟ ผู้บริหาร ครู และผู้เชี่ยวชาญมีความคิดเห็นสอดคล้องกัน ในการจัดการเรียนการสอนวาดภาพระบายสี ที่เป็นไปตามแนวปรัชญาการศึกษาวอลดอร์ฟ แบ่งได้เป็น 8 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านผู้สอน มีการสร้างความเข้าใจร่วมกันในแนวการศึกษาวอลดอร์ฟทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ศึกษาด้วยตนเองจากหนังสือ ตำรา หน้าที่และบทบาทสำคัญของผู้สอนคือประจำชั้นประถม1 เลื่อนชั้นเรียนตามผู้เรียนถึงประถม 6 2 ) ด้านผู้เรียน มุ่งเน้นพัฒนาการผู้เรียนด้านจิตใจความละเอียด อ่อน และให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนการสอนโดยให้มีประสบการณ์ปฏิบัติงานศิลปะด้วยตนเองทุกขั้นตอน 3) ด้านหลักสูตรเนื้อหา มีการดำเนิน การจัดทำโดยศึกษาหลักการพื้นฐานจากหลักสูตรวอลดอร์ฟ หลักสูตรโรงเรียนวอลดอร์ฟต่างประเทศ และหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานร่วมกัน จัดทำหลักสูตรบูรณาการแบบสหวิทยาการ เนื้อหาทุกรายวิชาเชื่อมผสานกัน โดยจัดกิจกรรมวาดภาพระบายสีเป็น3 ลักษณะคือ การระบายสีน้ำ การวาดรูปทรง และการวาดภาพประกอบบทเรียน เนื้อหาการเรียนที่ใช้เป็นนิทาน และเรื่องราวที่ให้จินตนาการไม่เน้นหลักการทางศิลปะ และนำเนื้อหาบางส่วนในรายวิชาอื่น ๆ มาใช้ในการวาดภาพ 4) ด้านจุดประสงค์การเรียนการสอน เป็นการบูรณาการศิลปะในการเรียนในส่วนของการวาดภาพประกอบบทเรียน เป็นการรับรู้ประสบการณ์เกี่ยวกับสีในส่วนของการระบายสีน้ำ และเป็นพื้นฐานการเขียน การเคลื่อนไหวร่างกายในส่วนของการวาดรูปทรง 5) ด้านวิธีการสอน ใช้วิธีการสอนแบบสาธิตอธิบาย แนะนำ การสอนกึ่งเล่นโดยการเคลื่อนไหวร่างกาย หลักการสอนวาดภาพเป็นแบบไม่มีเน้นร่างแต่ลงสีเป็นรูป ภาพขึ้นทีละน้อย 6) ด้านสื่อการสอน ใช้วัสดุจากธรรมชาติ และสื่อทางนามธรรมเรื่องราว นิทาน หัวข้อ เพื่อช่วยในการถ่ายทอดภาพ มีการกำหนดประเภทวัสดุอุปกรณ์การระบายสีเพื่อให้เหมาะสมกับการเรียนรู้ของผู้เรียน 7) ด้านการวัดและประเมินผล ใช้การสังเกตจากพฤติกรรม และการวิเคราะห์ผลงาน ประเมินในรูปแบบบรรยายพัฒนาการที่เกิดครอบคลุมในด้านสติปัญญา ร่างกาย อารมณ์ สังคม ที่พัฒนาขึ้นตามมนุษย์ปรัชญาวอลดอร์ฟ 8) ด้านสิ่งแวดล้อมทางการเรียน จัดตามหลักการศึกษาวอลดอร์ฟ แสดงออกในเรื่องการให้สีและแสงในห้องเรียน การจัดที่นั่งเรียน การตกแต่งวัสดุธรรมชาติ การจัดแสดงผลงานศิลปะในห้องเรียน ผลการสังเกตการเรียนการสอนในชั้นเรียน พบว่า การวาดภาพระบายสีปรากฎอยู่ในการเรียนประจำวัน และการเรียนควบคู่ไปกับทุกวิชา เนื้อหาที่ใช้เป็นนิทานที่แตกต่างตามวัย และสื่อได้ถึงเรื่องของสี และเน้น เป็นการเรียน อย่างมีชีวิตชีวา มีการจัดสื่อการสอน วัสดุอุปกรณ์การทำงาน และสภาพแวดล้อมโดยพิจารณาให้สอดคล้องกับพัฒนาการ ผู้เรียนเป็นสำคัญ