แนวทางพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรในสังคมไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาความเอื้ออาทรตามแนวคิดพุทธศาสนา จริยศาสตร์สตรีนิยม การศึกษาทางเลือก และประชาสังคม 2) วิเคราะห์แนวทางจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทร 3) นำเสนอแนวทางพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรในสังคมไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการศึกษาเอกสารหาสาระความเอื้ออาทรตามแนวคิดพุทธศาสนา จริยศาสตร์สตรีนิยม การศึกษาทางเลือก และประชาสังคม การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิเกี่ยวกับแนวทางการจัด การศึกษาเพื่อความเอื้ออาทร และการสนทนากลุ่มเรื่องแนวทางพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรในสังคมไทย ผลการวิจัยพบว่า 1. ความเอื้ออาทรตามแนวคิดพุทธศาสนา จริยศาสตร์สตรีนิยม การศึกษาทางเลือก และประชาสังคม หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่เอาใจใส่ เกื้อกูล และช่วยเหลือกัน ทุกแนวคิดยกเว้นประชาสังคม มีการขยายไปถึงความสัมพันธ์ของมนุษยชาติ มีเป้าหมายเพื่อการพัฒนาจิตใจของมบุษย์และสร้างความผูกพันของบุคคลในสังคม มีคุณธรรมต่าง ๆ เป็นองค์ประกอบที่สำคัญ ปัจจัยทั้งภายในตัวบุคคลและภายนอกมีอิทธิพลต่อความสัมพันธ์ของความเอื้ออาทร และความเอื้ออาทรที่มีคุณค่าต่อมบุษย์และสังคม 2. แนวทางการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรในสังคมไทย มีความมุ่งหมายเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรมและจิตที่ดีงาม ประชาสังคมเน้นพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมและชุมชนเข้มแข็ง หลักสูตรเกี่ยวข้องกับมนุษยชาติ ความผูกพันระหว่างมนุษย์กับมนุษย์และกับธรรมชาติ แนวคิดประชาสังคมที่มีเนื้อหาที่เน้นการจัดการเชิงสังคม ผู้สอนมีบทบาทสำคัญเป็นแบบอย่างของความเอื้ออาทร โดยผู้เรียนต้องตระหนักถึงธรรมชาติของตนเองด้วยการจัดการเรียนรู้ในการพัฒนาจิต การสร้างปฏิสัมพันธ์ การมีส่วนร่วมและการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม การประเมินผลเน้นเชิงคุณภาพและการพัฒนาผู้เรียน เป็นหลัก พ่อแม่และชุมชนควรเป็นตัวอย่างที่ดีและมีบทบาทร่วมในกระบวนการจัดการศึกษาในรูปแบบต่าง ๆ 3. แนวทางพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรในสังคมไทย ด้านความมุ่งหมาย รัฐบาลและสถานศึกษาควรกำหนดนโยบายการจัดการศึกษาเพื่อความเอื้ออาทรอย่างชัดเจน ด้านหลักสูตรควรนำศาสนธรรมมาบูรณาการให้เหมาะสมกับผู้เรียน ด้านบทบาทผู้สอนควรบูรณาการความเอื้ออาทรเข้าไปในสาระวิชาและวิธีการเรียนการสอนและควรเน้นการพัฒนาจิตใจของนักเรียน ด้านการประเมินผล สถานศึกษาควรจัดการประเมินผลที่เน้นการประเมินเชิงคุณภาพ ด้านบทบาทของพ่อแม่ ผู้ปกครอง สถานศึกษาควรส่งเสริมให้พ่อแม่ผู้ปกครองเป็นแบบอย่างของความเอื้ออาทร และเป็นกัลยาณมิตรของลูก ด้านบทบาทของชุมชนและสถานันสังคมอื่น ๆ ชุมชนควรเป็นหลักของการสร้างความเอื้ออาทรเป็นสิ่งแวดล้อม ที่สร้างกฎระเบียบให้คนร่วมทำตามในสิ่งที่ดีงาม ผู้นำในสังคมไทยต้องเป็นตัวอย่างของความเอื้ออาทร