Abstract:
การศึกษาชีวประวัติผู้นำศาสนาอิสลามในจังหวัดชายแดนภาคใต้ 2 ท่านคือ หะยีสุหลง บินอับดุลกาเดร์ และดร.อิสมาอีสลุตฟี จะปะกียา โดยมีวัตถุประสงค์คือ 1. เพื่อศึกษาประวัติศาสตร์ ความเป็นมาของปัญหาที่เกิดขึ้นในจังหวัดชายแดนภาคใต้ 2. เพื่อศึกษาชีวประวัติของผู้นำศาสนา และเพื่อทราบถึงบทบาทหน้าที่ วิถีชีวิต แนวคิดและอุดมการณ์ของผู้นำศาสนา 3. เพื่อศึกษาขบวนการทางสังคมของผู้นำศาสนา และแนวทางในการปฏิบัติการเพื่อการเคลื่อนไหวทางสังคม ตลอดไปจนถึงการวิเคราะห์รูปแบบของของขบวนการทางสังคมและแนวคิดสันติภาพ ผลการศึกษาพบว่าปัจจัยที่ส่งเสริมภาวะการเป็นผู้นำศาสนาของบุคคลทั้งสองท่าน คือ การอบรมเลี้ยงดูจากครอบครัว การเรียนรู้ศาสนา และแนวคิดในการฟื้นฟูอิสลาม ในแง่ของขบวนการทางสังคมผู้นำทั้งสองท่านใช้หลักการ “ญิฮาด” ในศาสนาอิสลาม เป็นพลังขับเคลื่อนโดยผ่านรูปแบบ “การดะวะห์” “ตับลีก” และ“การศึกษา” แบบบูรณาการระหว่างศาสนาและการศึกษาด้านสามัญ โดยทั้งหมด รวมเรียกว่า “ขบวนการเคลื่อนไหวอิสลาม” นอกจากหลักการนี้แล้ว หะยีสุหลง บินอับดุลกาเดร์ ได้สร้างขบวนการอีกลักษณะหนึ่งควบคู่ไปด้วยคือ “ขบวนการทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับการเรียกร้องสิทธิของกลุ่มคนต่าง ๆ” (The Rights Movement) เพื่อเรียกร้องสิทธิทางการเมืองอันถือเป็นสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานอย่างหนึ่งขบวนการทางสังคมของหะยีสุหลงจึงมีลักษณะเป็นขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมรูปแบบใหม่ในขณะที่การเคลื่อนไหวของดร.อิสมาอีลลุตฟีนั้นไม่ถือเป็นขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมรูปแบบใหม่ รูปแบบและลักษณะของการเคลื่อนไหวทางสังคมนั้นมิได้มีข้อบ่งชี้ว่าผู้นำศาสนาทั้ง 2 ท่านใช้ความรุนแรง ในทางตรงกันข้ามทั้งสองท่านสนับสนุนการใช้สันติภาพในการแก้ไขความขัดแย้งและใช้แนวคิดสันติภาพในการเคลื่อนไหวทางสังคมโดยตลอด
