กระบวนการเรียนรู้ผ่านการสร้างสรรค์ละครเพื่อพัฒนาวิถีประชาธิปไตยของเยาวชน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1.เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหา และปัจจัย ในกระบวนการเรียนรู้ผ่านการสร้างสรรค์ละครเพื่อพัฒนาวิถีประชาธิปไตยของเยาวชน และ 2.เพื่อนำเสนอรูปแบบกระบวนการเรียนรู้ผ่านการสร้างสรรค์ละครเพื่อพัฒนาวิถีประชาธิปไตยของเยาวชน โดยมีระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ที่มีวิธีเก็บรวบรวมข้อมูล คือ การสำรวจ การสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม การสะท้อนตนเอง จากกลุ่มเป้าหมายคือเยาวชนอายุ 16-25 ปี ที่มีการสร้างสรรค์ละครภายใต้อำนาจ 3 ลักษณะ คือ 1)กลุ่มละครภายใต้อำนาจแนวดิ่ง จากโรงเรียนเอกชนเขตกรุงเทพมหานคร 2)กลุ่มละครภายใต้อำนาจแนวราบ จากชมรมศิลปะการแสดง มหาวิทยาลัยทางภาคเหนือ และ 3)กลุ่มละครภายใต้อำนาจแนวผสมผสาน จากกลุ่มละครอิสระ ทางภาคใต้ ที่มีการผสานความร่วมมือกับกลุ่มละครภายนอก เพื่อหาสภาพ ปัญหาและปัจจัยในกระบวนการเรียนรู้ จากนั้นนำเสนอร่างรูปแบบผ่านการสนทนากลุ่มและการสัมมนาผู้ทรงคุณวุฒิเพื่อสรุปเป็นรูปแบบกระบวนการเรียนรู้ ผลการวิจัย สรุปได้ดังนี้ 1. สภาพการเรียนรู้วิถีประชาธิปไตยผ่านการสร้างสรรค์ละครเริ่มจากความรู้ สู่จิตใจ ไปพฤติกรรม ผ่านขั้นตอนการสร้างสรรค์ละคร 3 ขั้นตอน คือ ขั้นเตรียมงาน ขั้นการแสดง และขั้นประเมินผล 1.1 สภาพการเรียนรู้ผ่านการสร้างสรรค์ละครสอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้ตามแนว Constructivism โดยมีสภาพการเรียนรู้ที่แตกต่างกันตามการบริหารอำนาจภายในกลุ่ม แต่มีจุดร่วมใน 5 ขั้นคือ 1)ขั้นนำ เน้นการมีส่วนร่วมของเยาวชน โดยเฉพาะในขั้นเตรียมงานจะต้องให้ความสำคัญกับการสร้างความสัมพันธ์และการเอาใจเขามาใส่ใจเรา 2)ขั้นทบทวนความรู้เดิม ดึงความรู้เรื่องบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบมาใช้ 3)ขั้นปรับเปลี่ยนแนวคิด ที่เด่นชัดคือกลุ่มละครในชมรมและกลุ่มละครอิสระ เน้นการมีจิตสาธารณะ 4)ขั้นนำไปใช้ เน้นความสามัคคี นำไปสู่การทำงานร่วมกันอย่างประนีประนอม ฟังกัน เข้าใจและให้เกียรติกันมากขึ้น 5)ขั้นทบทวน เน้นผนึกและซึมลึกคุณค่าในตนเอง(Self Esteem)และทบทวนองค์ความรู้ผ่านการประเมินผลหลากรูปแบบ 1.2 ปัญหาการเรียนรู้ คือทุนการเรียนรู้ที่ไม่เท่ากัน ได้แก่ ความรู้ เทคโนโลยี ส่งผลต่ออำนาจการบริหารจัดการและการเข้าถึงทรัพยากร และทำให้การเรียนรู้วิถีประชาธิปไตยแตกต่างกัน 1.3 ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเรียนรู้ประกอบด้วยโครงสร้างอำนาจและฐานความคิดของปัจเจก ผนวกกับพื้นที่และเทคโนโลยีในการเรียนรู้ 2.รูปแบบกระบวนการเรียนรู้ผ่านการสร้างสรรค์ละครเพื่อพัฒนาวิถีประชาธิปไตยของเยาวชนแบบพลัสพลัส (PLUS+) ซึ่ง P หมายถึง การฝึกฝน ปฏิบัติ (Practice) เยาวชนในกลุ่มละครที่ใช้อำนาจแนวดิ่งควรฝึกปฏิบัติเรื่องมีส่วนร่วม ฝึกการแสดงออกทางความคิดเห็นและการฟังอย่างเคารพและให้เกียรติ ฝึกปฏิบัติด้วยการลงมือทำผ่านกระบวนการกลุ่มในการสร้างสรรค์ละคร ส่วนเยาวชนในกลุ่มละครที่ใช้อำนาจแนวราบควรฝึกปฏิบัติเรื่องการมีระยะห่างแห่งสุนทรีย์ เพราะความสนิทสนมกันมากเกินไปอาจนำไปสู่ความเคยชินในการใช้อำนาจได้ ทั้งนี้ทุกกลุ่มควรฝึกฝนเรื่องการประเมินผลในบรรยากาศที่ดี เพื่อเอื้อต่อการมีส่วนร่วมและการดำรงอยู่ของกลุ่ม L หมายถึง การเรียนรู้วิถีประชาธิปไตย โดยสิ่งแรกที่เยาวชนควรเรียนรู้คือการมีคุณธรรมเรื่องการซื่อตรงและรับผิดชอบต่อหน้าที่มากกว่าการซื่อสัตย์ต่อพวกพ้อง และเมื่อเยาวชนร่วมทำงานกับเพื่อน ควรเรียนรู้เรื่องการเอาใจเขามาใส่ใจเรา เพื่อสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างบุคคล และนำไปสู่การมีจิตสาธารณะ รับผิดชอบและใส่ใจในกิจการของส่วนรวมและสาธารณะ us หมายถึงเป้าหมายของการเรียนรู้คือการอยู่ร่วมกันได้อย่างแตกต่างหลากหลายในสังคมเดียวกัน และ + คือ พลัส (plus) หมายถึง การบริหารอำนาจแบบผสมผสาน กลุ่มละครที่ใช้อำนาจแนวดิ่งควรเรียนรู้ในการเปิดโอกาสให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการคิด ตัดสินใจและลงมือทำให้มากยิ่งขึ้น เพื่อเพิ่มการบริหารอำนาจแบบแนวราบและก่อให้เกิดประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ส่วนกลุ่มละครที่ใช้อำนาจแนวราบ ควรเรียนรู้เรื่องภาวะผู้นำให้มากขึ้น อาทิ การมีผู้นำในการตัดสินใจ ทำงาน ประสานงาน และขับเคลื่อนกลุ่ม เพื่อดำเนินงานได้ตามเวลาที่กำหนด ส่วนการบริหารอำนาจแบบผสมผสาน ควรเรียนรู้การบริหารอำนาจแบบมีดุลยภาพ โดยการสร้างความเข้มแข็งในกลุ่มเพื่อให้เกิดอัตลักษณ์(Identity)ของกลุ่มก่อนการผสานอำนาจจากภายนอก