Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงปัจจัยที่ทำให้เกิดความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์ รวมถึงการแก้ไขความผิดพลาดที่เกิดขึ้น งานวิจัยนี้เป็นการวิเคราะห์เนื้อหาจากกรณีศึกษาการเสนอข่าวผิดพลาดในหนังสือพิมพ์รายวันในช่วงปี พ.ศ. 2542 รวม 9 ชื่อฉบับรวม 18 กรณี และการสัมภาษณ์เชิงลึกนักหนังสือพิมพ์ระดับบรรณาธิการจากหนังสือพิมพ์ 9 ชื่อฉบับ ผู้ได้รับผลกระทบจากการเสนอข่าวผิดพลาด 9 คน และนักวิชาการด้านสื่อสารมวลชน 2 คน ผลการวิจัยพบว่าลักษณะความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์มี 3 ประเภทคือ 1. การใช้ภาษา 2. การตีความหรือหยิบประเด็น และ 3. การอ้างอิงแหล่งข่าวหรือข้อมูล ปัจจัยที่ทำให้เกิดความผิดพลาดในการเสนอข่าวสารของหนังสือพิมพ์ ประกอบด้วย นักข่าว แหล่งข่าว เงื่อนไขเวลา และนโยบายองค์กร ทั้งนี้นักข่าวถือเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้เกิดความผิดพลาด โดยมีปัจจัยแวดล้อมสำคัญคือ มาตรฐานทางวิชาชีพ และวัฒนธรรมทางสังคม เป็นตัวกำหนด เชื่อมโยงถึงนโยบายองค์กรที่มีบทบาทอย่างสูงในการชี้นำการทำงานของนักข่าว ส่วนแหล่งข่าว หรือเงื่อนไขเวลา เป็นเพียงปัจจัยส่วนหนึ่งในกระบวนการผลิตข่าวสารที่สามารถควบคุมได้โดยนักข่าว สำหรับเงื่อนไขการยอมรับหรือไม่ยอมรับผิดเมื่อหนังสือพิมพ์เสนอข่าวผิดพลาด ขึ้นอยู่กับ จิตสำนึกของนักหนังสือพิมพ์เองเป็นสำคัญ โดยจะพิจารณาถึงข้อเท็จจริงในแต่ละกรณี ผู้ได้รับผลกระทบนโยบายองค์กร รวมทั้งกฎเกณฑ์ข้อบังคับทางกฎหมายและจริยธรรม โดยรูปแบบที่หนังสือพิมพ์ใช้ในการยอมรับผิดคือ การลงจดหมายโต้แย้ง ประกาศชี้แจง ลงข่าวแก้ไข ล้อมกรอบขออภัย และยุติการเสนอเนื้อหาที่ผิดพลาด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเจรจาต่อรองกับผู้เสียหายเป็นสำคัญ ส่วนรูปแบบการไม่ยอมรับผิดประกอบด้วย การไม่เสนอคำชี้แจงจากผู้โต้แย้ง เสนอข่าวหรือข้อความตอบได้ผู้โต้แย้ง และเสนอข่าวหรือข้อความยืนยันในข้อเท็จจริงเดิมต่อไป ในประเด็นวิธีการป้องกันความผิดพลาดในการเสนอข่าวสาร บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ ผู้ได้รับผลกระทบ และนักวิชาการ เห็นร่วมกันว่า จะต้องเร่งปรับปรุงมาตรฐานวิชาชีพเพื่อพัฒนาคุณภาพของนักข่าวให้มีความรู้ ความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงานข่าวอย่างแท้จริง ทั้งนี้ผู้ได้รับผลกระกระทบและนักวิชาการเสนอว่าถึงเวลาที่ผู้ประกอบวิชาชีพหนังสือพิมพ์จะต้องมีใบประกอบอาชีพตามกฎหมาย
