รูปแบบการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง

Abstract

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ 2) เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยและเงื่อนไขของการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ และ 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง โดยการศึกษาเอกสารและศึกษาภาคสนามจากเครือข่ายสุขภาพ 2 เครือข่าย คือเครือข่ายสุขภาพตำบลกุดตาเพชร อ.ลำสนธิ จ.ลพบุรี และเครือข่ายสุขภาพตำบลหนองหัวฟาน อ.ขามสะแกแสง จ.นครราชสีมา ผู้ให้ข้อมูลหลักประกอบด้วย คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ 6 คน สมาชิกเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชน 16 คน ผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง 10 คน และญาติผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง 10 คน รวมทั้งสิ้น 42 คน เก็บข้อมูลจากการสังเกตและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การสรุปแบบอุปนัย เมื่อได้ร่างรูปแบบแล้ว ได้จัดเวทีคืนข้อมูลสู่ชุมชนเพื่อตรวจสอบข้อมูลและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับพื้นที่ใกล้เคียง จากนั้นนำเสนอผู้เชี่ยวชาญ 6 คน เพื่อปรับปรุงแก้ไขรูปแบบดังกล่าวให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ผลการวิจัย พบว่า 1. การมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ ประกอบด้วย 1) การมีส่วนร่วมจัดตั้งเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชน 2) การมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการเครือข่าย ได้แก่ ด้านการวางแผน ด้านการจัดองค์กร ด้านการชี้นำ ด้านการควบคุม 3) การมีส่วนร่วมในการดำเนินงานเครือข่าย ได้แก่ การให้ / รับรู้ข้อมูลข่าวสาร การค้นหาปัญหา และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา การค้นหาสาเหตุของปัญหา การดำเนินการแก้ไขปัญหา การประเมินผล และการรับผลประโยชน์ 4) กระบวนการเรียนรู้ ได้แก่ การศึกษาเพื่อเสริมสร้างพลังอำนาจ การฝึกอบรมและส่งเสริมให้มีกระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย 5) การสนับสนุนทรัพยากร และ 6) การเสริมแรง 2. ปัจจัยและเงื่อนการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ประกอบด้วย 1) การทำงานร่วมกันในระดับอำเภอ การมีส่วนร่วมของเครือข่ายและชุมชน การทำงานจนเกิดคุณค่า ทั้งกับผู้รับบริการ และผู้ให้บริการเอง การแบ่งปันทรัพยากร และการพัฒนาบุคลากร และการให้บริการสุขภาพตามบริบทที่จำเป็น 2) ปัจจัยและเงื่อนไขที่เกิดขึ้นในระดับอำเภอที่ทำให้ระบบสุขภาพอำเภอมีพลังที่จะผลักดันเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชน และ 3) ปัจจัยและเงื่อนไขการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนที่เกิดขึ้นในระดับตำบล 3. จากการสังเคราะห์และปรับปรุงรูปแบบตามข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญ ได้รูปแบบการมีส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ดังนี้ 1) การมีส่วนร่วมจัดตั้งเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชน 2) การมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการเครือข่าย ได้แก่ ด้านการวางแผน ด้านการจัดองค์กร ด้านการชี้นำ ด้านการควบคุม 3) การมีส่วนร่วมในการดำเนินงานเครือข่าย ได้แก่ การให้ / รับรู้ข้อมูลข่าวสาร การค้นหาปัญหา และจัดลำดับความสำคัญของปัญหา การค้นหาสาเหตุของปัญหา การดำเนินการแก้ไขปัญหา การการประเมินผล และการรับผลประโยชน์ 4) กระบวนการเรียนรู้ ประกอบด้วย การศึกษาเพื่อเสริมสร้างพลังอำนาจ การฝึกอบรม และส่งเสริมให้มีกระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย 5) การสนับสนุนทรัพยากร และ 6) การเสริมแรง โดยมีเงื่อนไขการใช้รูปแบบคือเป็นสังคมชนบท