การศึกษาผลในการปฏิบัติตามผังเมืองรวม : กรณีศึกษาผังเมืองรวม เมืองระยอง

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลง รวมทั้งการพัฒนาเมืองในเขตเทศบาลเมืองระยอง ช่วงปีพ.ศ2520 - 2530 ประเมินผลของการพัฒนาเมืองหลังจากมีการบังคับใช้ผังเมืองรวมเมืองระยองและศึกษาวิเคราะห์ผลการปฏิบัติตามผังเมืองรวมเมืองเมืองระยองช่วง ปีพ.ศ 2527-2530 เสนอปัญหาอุปสรรคและแนวทางแก้ไขเกี่ยวกับการปฏิบัติตามผังเมืองรวมฯ และชี้ความสำคัญของผังเมืองรวมระยอง ซึ่งเป็นผังเมืองรวมผังแรกของประเทศไทย วิธีการศึกษาคือ การสำรวจภาคสนาม ออกแบบสอบถามแล้วบันทึกการสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้รับผิดชอบการปฏิบัติในให้เป็นไปตามผังเมืองรวมเมืองระยอง รวมทั้งออกแบบสอบถามประชาชน เพื่อทราบความรู้และทัศนคติเกี่ยวกับผังเมืองรวมเมืองระยอง นอกจากนี้จะใช้วิธีการทางสถิติในการวิเคราะห์ข้อมูล ทั้งข้อมูลทุติยภูมิและข้อมูลปฐมภูมิที่ได้จากการสำรวจพื้นที่ เพื่อทราบการพัฒนาเมืองและการปฏิบัติตามผังเมืองรวมเมืองระยอง ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนเมืองในเขตเทศบาลเมืองระยอง เป็นเมืองศูนย์กลางขนาดใหญ่ที่สุดของจังหวัดระยอง ซึ่งมีฐานะเป็นเมืองรองของภาคตะวันออกจากเมืองหลักชลบุรี มีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาเมืองน้อยมากในช่วงเวลาก่อนบังคับใช้ผังเมืองรวม (29 ธันวาคม 2526) ถึงปี พ.ศ 2530 แต่ในช่วงปีพ.ศ 2530-2531 จะมีการเปลี่ยนแปลงและการพัฒนาเมืองสูงมากในทุก ๆ ด้าน โดยผลกระทบจากโครงการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก มีการขยายบริการภาครัฐทางด้านสาธารณูปโภค การเพิ่มขึ้นของสถานประกอบการ มีการจ้างงานเพิ่มขึ้นและเกิดการอพยพย้ายถิ่นของประชากรเข้ามาในเขตชุมชน มีการขยายตัวของการใช้ที่ดินมากขึ้นโดยเฉพาะการพาณิชยกรรมและอยู่อาศัย ทำให้ราคาที่ดินในเขตชุมชนมีราคาสูงขึ้นมากและเป็นข้อจำกัดต่อการใช้ที่ดินในเขตชุมชน ปัญหาที่จะเกิดมาในอนาคตคือปัญหาการขาดแคลนที่พักอาศัยปัญหาการใช้ที่ดิน ปัญหาการคมนาคม และปัญหาทางด้านสังคม การพัฒนาเมืองหลัก การใช้บังคับผังเมืองรวมเมืองระยอง มีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดในพื้นที่ที่กำหนดเป็นประเภทพาณิชยกรรมและอยู่อาศัยหนาแน่นมาก โดยเป็นการเพิ่มขึ้นของจำนวนและประเภทสถานประกอบการด้านพาณิชยกรรม นอกจากนี้ยังมีการกระจายตัวเข้าสู่เขตชนบทและเกษตรกรรมทางด้านเหนือของชุมชน สำหรับผลการปฏิบัติตามผังเมืองรวมเมืองระยองพบว่า ผลการปฏิบัติตามกฎกระทรวงผังเมืองรวมมีส่วนที่ปฏิบัติได้ผล ปฏิบัติไม่ได้ผล รวมทั้งมีส่วนที่ยังไม่ได้มีการปฏิบัติ สำหรับทัศนคติของเจ้าหน้าที่ พบว่า ส่วนใหญ่ยอมรับในผลดีของผังเมืองรวม แต่ไม่สามารถปฏิบัติให้ได้ผลเต็มที่เนื่องจากการขาดแคลนบุคลากรและไม่มีงบประมาณสนับสนุนจากส่วนกลางและท้องถิ่น ในด้านประชาชน พบว่า ส่วนใหญ่ยังไม่ทราบเรื่องผังเมืองรวมเมืองระยอง ผู้ที่ทราบจะเข้าใจเรื่องผังเมืองรวมน้อยมาก ผลของการบังคับใช้ผังเมืองรวมได้ส่งผลต่อความแตกต่างของราคาที่ดินในเขตชุมชน การตั้งถิ่นฐานและการใช้ประโยชน์ที่ดิน การศึกษาสรุป ได้ว่า ผังเมืองรวมเมืองระยองประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง แม้ว่าจะมีปัญหาและอุปสรรคก็ตาม และเสนอแนะให้การแก้ไขปัญหา โดยควรจะต้องมีองค์กรที่ทำหน้าที่รับผิดชอบด้านผังเมืองรวม ซึ่งจะส่งผลต่อการปฏิบัติตามผังเมืองรวมให้เกิดประสิทธิภาพตามมา