กลยุทธ์ของโรงเรียนมัธยมศึกษาเพื่อพัฒนาประสิทธิผลการสอนตามแนวคิดความเจริญงอกงามของนักเรียน

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากรอบแนวคิดการพัฒนาครู ประสิทธิผลการสอน และความเจริญงอกงามของนักเรียน 2) ศึกษาจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคามของโรงเรียนมัธยมศึกษาในการพัฒนาประสิทธิผลการสอนตามแนวคิดความเจริญงอกงามของนักเรียน 3) พัฒนากลยุทธ์ของโรงเรียนมัธยมศึกษาเพื่อพัฒนาประสิทธิผลการสอนตามแนวคิดความเจริญงอกงามของนักเรียน โดยใช้วิธีวิจัยแบบผสมวิธีพหุระยะ (Multiphase mixed methods design) ประกอบด้วย การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) การวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative research) กลุ่มตัวอย่าง คือ โรงเรียนระดับมัธยมศึกษาที่เปิดสอนชั้น ม.1 - ม.6 สังกัด สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ จำนวน 258 โรงเรียน ผู้ให้ข้อมูล คือ ครู 516 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบประเมินกรอบแนวคิด แบบสอบถาม แบบประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของกลยุทธ์ และการสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ สถิติที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD) ค่าดัชนีความต้องการจำเป็น (PNImodified) และการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) กรอบแนวคิดการพัฒนาครู ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ คือ (1) การอบรม (2) การใช้ระบบพี่เลี้ยง (3) การชี้แนะ (4) การนิเทศติดตามและประเมินผล กรอบแนวคิดประสิทธิผลการสอน มี 5 ด้าน คือ (1) การใช้วิธีการสอนที่เหมาะสม (2) การเสริมสร้างบรรยากาศในการเรียนรู้ที่พึงประสงค์ (3) การติดตามกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างใกล้ชิด (4) การจัดการชั้นเรียนที่มีประสิทธิภาพ (5) ความรอบรู้ในเรื่องที่สอน และกรอบแนวคิดความเจริญงอกงามของนักเรียน ประกอบไปด้วย 2 ด้านคือ (1) ความก้าวหน้าด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (2) ความก้าวหน้าด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ 9 องค์ประกอบ คือ (1) รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ (2) ซื่อสัตย์สุจริต (3) มีวินัย (4) ใฝ่เรียนรู้ (5) อยู่อย่างพอเพียง 6) มุ่งมั่นในการทำงาน (7) รักความเป็นไทย (8) มีจิตสาธารณะ และ (9) การรับรู้ความสามารถของตนเอง 2) จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคาม มี 4 ประการ ได้แก่ (1) จุดแข็งของประสิทธิผลการสอน คือ ความรอบรู้ในเรื่องที่สอน การติดตามกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างใกล้ชิด และ การจัดการชั้นเรียนที่มีประสิทธิภาพ จุดอ่อน คือ การเสริมสร้างบรรยากาศในการเรียนรู้ที่พึงประสงค์ และ การใช้วิธีการสอนที่เหมาะสม (2) จุดแข็งของความเจริญงอกงามคือ ความเจริญงอกงามด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ โดยมี รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ รักความเป็นไทย อยู่อย่างพอเพียง (เป็นจุดแข็งในประเด็นย่อย และ มุ่งมั่นในการทำงาน มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ การเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง มีจิตสาธารณะ ซื่อสัตย์สุจริต เป็นจุดอ่อนในประเด็นย่อย) จุดอ่อนคือ ความเจริญงอกงามด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (3) จุดแข็งของการพัฒนาครูคือ การนิเทศติดตามและ การชี้แนะ จุดอ่อนคือ การใช้ระบบพี่เลี้ยง การอบรม (4) โอกาส คือ ด้านเทคโนโลยี ภาวะคุกคาม คือ ด้านสภาพเศรษฐกิจ ด้านการเมืองและนโยบายของรัฐ และ ด้านสภาพสังคม 3) กลยุทธ์ มี 5 กลยุทธ์หลัก 10 กลยุทธ์รอง ได้แก่ กลยุทธ์หลักที่ 1 เสริมสร้างบรรยากาศในการเรียนรู้ที่พึงประสงค์เพื่อเพิ่มประสิทธิผลการสอน กลยุทธ์หลักที่ 2 ออกแบบวิธีการสอนที่เหมาะสมเพื่อเพิ่มประสิทธิผลการสอน กลยุทธ์หลักที่ 3 พลิกโฉมการจัดการชั้นเรียนเพื่อเพิ่มประสิทธิผลการสอน กลยุทธ์หลักที่ 4 สร้างกลไกการติดตามกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างใกล้ชิดเพื่อเพิ่มประสิทธิผลการสอน กลยุทธ์หลักที่ 5 ยกระดับประสิทธิผลความรอบรู้ในเรื่องที่สอน