การสร้างและการบริโภคสัญญะในปรากฏการณ์ชีวจิต และการทำหน้าที่ของสื่อมวลชน

Abstract

การวิจัยนี้มุ่งศึกษาปรากฏการณ์ชีวจิต ในฐานะปรากฏการณ์ทางสังคมอย่างหนึ่ง การศึกษาเป็นไปเพื่อตอบวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อค้นหาสัญญะและการให้ความหมายของสื่อมวลชนโดยอาศัยแนวคิดสัญญะวิทยา (Seminotic) และแนวคิดการโหยหาอดีตเป็นกรอบในการศึกษา 2) เพื่อค้นหาระดับการให้คุณค่า ในการบริโภคชีวจิตของชนชั้นกลาง โดยอาศัยแนวคิดตรรกการบริโภค (Logic of consumption) ของโบดริยาร์ด 3) เพื่อศึกษาถึงหน้าที่ของสื่อมวลชน โดยอาศัยแนวคิดหน้าที่นิยมของสื่อมวลชน (Functionalism) เป็นกรอบในการวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ปรากฏการณ์ชีวจิตเป็นปรากฏการณ์เชิงสัญลักษณ์ ที่มีความหมายสัมพันธ์กับสุขภาพและแนวคิดการโหยหาอดีตที่พบได้ 3 ลักษณะ คือ 1) การกระทำเชิงสัญลักษณ์ 2) การต่อต้านวัฒนธรรมสมัยใหม่ 3) การหวนสู่อดีต โดยอาศัยการอธิบายอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ ความหมายที่พบทั้งหมดนี้ เกิดจากการให้ความหมายของสื่อมวลชน ด้วยวิธีการให้ข้อมูลอย่างเป็นระบบ และการสร้างความหมายใหม่ ในการบริโภคชีวจิตของชนชั้นกลางนั้น พบว่า อยู่ในระดับตรรกวิทยาเชิงหน้าที่การใช้สอยมากที่สุด คือ 1) เพื่อการบำบัดโรค 2) เพื่อสุขภาพ 3) เพื่อเป็นทางเลือก อย่างไรก็ตาม การบริโภคชีวจิตของชนชั้นกลางยังแฝงมูลค่าเชิงสัญญะ คือ ค่าความเจาะจงทางชนชั้น ในด้านการทำหน้าที่ของสื่อมวลชนนั้น พบว่า สื่อมวลชนแสดงหน้าที่ในปรากฏการณ์ชีวจิตดังนี้ 1) การให้สาระความรู้ 2) การเผยแพร่แนวคิดหรือการถ่ายทอดอุดมการณ์ 3) การนำเสนอทางเลือกใหม่ 4) การเป็นเวทีสาธารณะ จากข้อค้นพบในส่วนนี้ แสดงให้เห็นว่า สื่อมวลชนมีบทบาทสำคัญต่อการทำหน้าที่ในปรากฏการณ์ชีวจิต