ปัญหาและลู่ทางการคุ้มครองสิทธิผู้ลี้ภัยเด็กตามกฎหมายระหว่างประเทศ : ศึกษากรณีประเทศไทย

Abstract

ตามกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองสิทธิเด็ก ที่นานาประเทศให้การยอมรับ เป็นสิทธิสากลที่ถูกกำหนดไว้ในตราสารระหว่างประเทศในรูปของสนธิสัญญา แนวทางปฏิบัติด้านจารีตประเพณีระหว่างประเทศ หลักกฎหมายทั่วไป ที่อารยะประเทศให้การยอมรับ และแนวคำพิพากษาของศาล อันเป็นที่มาของหลักกฎหมายระหว่างประเทศ ตามข้อ 38 แห่งธรรมนูญศาลยุติธรรมโลก โดยสิทธิเด็กมีหลักสำคัญ 4 ประการ คือ 1. การห้ามเลือกปฏิบัติ (Non-Discrimination) 2. การยึดถือผลประโยชน์สูงสุดสำหรับเด็ก (The best interests of child) 3. การมีชีวิตอยู่รอดและการพัฒนา (The right to life, survival and development) 4. การเคารพความคิดเห็นของเด็ก (The view of the child) ซึ่งถือเป็นหลักคุ้มครองสิทธิเด็กที่ทุกประเทศจะให้การปฏิเสธไม่ได้ ดังนั้น ถึงแม้ประเทศไทยได้ทำข้อสงวนเกี่ยวกับการจดทะเบียนการเกิดและการให้ความคุ้มครองต่อสิทธิผู้ลี้ภัยเด็ก แต่ยังมีกฎหมายด้านสิทธิมนุษยชนอื่น ๆ ที่ต้องปฏิบัติตาม ในการให้ความคุ้มครองสิทธิผู้ลี้ภัยเด็กให้ได้รับการปฏิบัติในสิทธิขั้นพื้นฐานตามกฎหมายระหว่างประเทศ ผลการวิจัยพิสูจน์และสรุปได้ว่า นอกจากอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กฯ ประเทศไทยได้ปฏิบัติตามพันธกรณีระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนอื่น ๆ ที่สำคัญต่อเด็ก แต่ยังปรากฎข้อท้าทายที่อาจจะกระทบต่อสิทธิเด็ก 3 ด้าน คือ 1. ด้านกฎหมาย 2. ด้านร่างกาย 3. ด้านสังคม ซึ่งที่กล่าวมานับว่าเป็นประเด็นสำคัญที่รัฐบาลไทยจะต้องให้การปกป้องคุ้มครองเป็นพิเศษ ดังนั้น ข้อท้าทายและอุปสรรคที่เกิดขึ้นต่อการให้ความคุ้มครองผู้ลี้ภัยเด็กในประเทศไทยจึงสามารถสรุปเป็นสาเหตุหลัก ๆ มาจากปัจจัยดังต่อไปนี้ 1. ปัญหาทางด้านกฎหมาย 2. ปัญหาด้านนโยบาย 3. ปัญหาด้านแนวทางการปฏิบัติ 4. ปัญหาด้านทัศนะคติต่อผู้ลี้ภัย และ 5. ปัญหาด้านองค์ความรู้ จึงทำให้กลุ่มผู้ลี้ภัยเด็กไม่ได้รับการปฏิบัติที่ครบถ้วนต่อสิทธิขั้นพื้นฐาน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงกลไกในการคุ้มครองต่อสิทธิผู้ลี้ภัยเด็กในประเทศไทยยังไม่สอดคล้องตามมาตรฐานกฎหมายระหว่างประเทศ ที่นานาประเทศในการยอมรับ ดังนั้น ประเทศไทยจะต้องเพิ่มมาตรการให้ความคุ้มครองต่อสิทธิผู้ลี้ภัยเด็กให้ครบถ้วนยิ่งขึ้น ตลอดจนการแก้ไขเยียวยาในประเด็นการคุ้มครองทั้ง 3 ด้าน จึงเป็นสิ่งที่จะต้องกำหนดเป็นนโยบายแห่งรัฐและการแก้ไขกฎหมายให้สอดคล้องกับหลักการคุ้มครองสิทธิผู้ลี้ภัยเด็กในประเทศไทยที่ชัดเจนต่อไป