การศึกษาเปรียบเทียบกฎหมายเกี่ยวกับการชันสูตรพลิกศพของประเทศไทยกับประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศอังกฤษ และประเทศเยอรมนี

Abstract

กฎหมายเกี่ยวกับการชันสูตรพลิกศพของประเทศไทย ได้ประกาศใช้มาตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2478 ซึ่ง แม้จะได้รับการแก้ไขมาแล้วหลายครั้ง แต่ยังมีประเด็นที่ล้าสมัย ไม่สอดคล้องต่อมาตรฐานการชันสูตรพลิกศพใน ระดับสากล ขาดความเชื่อมโยง และไม่ครอบคลุมการดำเนินการจริงในทางปฏิบัติ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ จึงมี วัตถุประสงค์มุ่งศึกษากฎหมายเกี่ยวกับการชันสูตรพลิกศพและปัญหาในการบังคับใช้กฎหมาย นับแต่เมื่อพบการ ตาย การตรวจพิสูจน์ศพ การผ่าศพ และการออกรายงานการชันสูตรพลิกศพ โดยศึกษาเปรียบเทียบกับประเทศ สหรัฐอเมริกา ประเทศอังกฤษ และประเทศเยอรมนี ทั้งในด้านกฎหมายและการบริหารจัดการ เพื่อหาแนวทางใน การนำมาปรับใช้แก่กรณีปัญหาของประเทศไทย จากการศึกษาได้พบว่า วัตถุประสงค์ที่สำคัญของการชันสูตรพลิกศพ คือ การทราบถึงเหตุ และ พฤติการณ์ที่ตาย ที่อาจนำไปสู่การดำเนินคดีอาญาหรือไม่ต่อไป การชันสูตรพลิกศพจึงเป็นกระบวนการที่ต้องการ ความถูกต้องแม่นยำในผลของการตรวจพิสูจน์ และการตรวจสอบถ่วงดุลที่มีประสิทธิภาพ เพื่อคุ้มครองสิทธิของ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการตายอย่างเหมาะสม โดยการชันสูตรพลิกศพของประเทศไทยนั้น เป็นการดำเนินการร่วมกัน ระหว่างเจ้าพนักงานของรัฐ ซึ่งได้แก่ พนักงานสอบสวน แพทย์ พนักงานฝ่ายปกครองและพนักงานอัยการ ซึ่งแม้ จะทำให้เกิดการตรวจสอบกันในระหว่างผู้ปฏิบัติหน้าที่ แต่ก็เป็นการดำเนินการของรัฐที่ญาติหรือผู้ที่เกี่ยวข้องการ ตายไม่มีอำนาจที่จะเข้าร่วมตรวจสอบด้วยได้ ขณะที่การชันสูตรพลิกศพในประเทศที่ทำการศึกษา ได้กำหนดให้ ญาติหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการตายมีอำนาจในการร้องขอให้มีการชันสูตรพลิกศพ และโต้แย้งคัดค้านรายงานการ ชันสูตรพลิกศพต่อศาลเพื่อให้วินิจฉัยชี้ขาด ซึ่งเป็นกลไกที่ทำให้การชันสูตรพลิกศพได้รับการตรวจสอบถ่วงดุลทั้ง ก่อนและหลังการดำเนินการ นอกจากนั้น ประเทศต่างๆ ยังได้จัดให้มีองค์กรเพื่อรับผิดชอบการชันสูตรพลิกศพเป็น การเฉพาะโดยมิได้เป็นส่วนหนึ่งของเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจหน้าที่ในการสอบสวนและการดำเนินคดีอาญา ทำให้ การปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าพนักงานผู้ชันสูตรพลิกศพมีความเป็นกลางและเกิดการถ่วงดุลในระหว่างกัน ซึ่งประเด็น ต่างๆ เหล่านี้เป็นกรณีที่มิได้มีอยู่ในกฎหมายเกี่ยวกับการชันสูตรพลิกศพของประเทศไทย ผลของการศึกษาเปรียบเทียบได้แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างและแนวทางในการแก้ไขปัญหาของ ประเทศไทย โดยต้องมีการพัฒนาทั้งในเชิงกฎหมาย นับแต่เมื่อพบการตาย การตรวจพิสูจน์ศพ การผ่าศพ การ ออกรายงานการชันสูตรพลิกศพ และในเชิงการบริหารจัดการเพื่อขับเคลื่อนการบังคับใช้กฎหมายอย่างเป็นระบบ ซึ่งจะเป็นการส่งเสริมให้การชันสูตรพลิกศพของไทยมีความเป็นมาตรฐาน มีประสิทธิภาพต่อการค้นหาความจริง เกี่ยวกับการตาย และเป็นหลักประกันในการอำนวยความยุติธรรมให้แก่ประชาชนต่อไป