การสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนในโรงเรียนประถมศึกษา

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาความเป็นมาของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนในโรงเรียนประถมศึกษาทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ 2. เพื่อศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอน องค์ประกอบที่สำคัญ การนำไปใช้ในการเรียนการสอนระดับประถมศึกษาและปัญหาที่เกิดขึ้น ตามความคิดเห็นของนักการศึกษา วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยนี้ใช้วิธีวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ ดังมีขั้นตอนต่อไปนี้ 1. ศึกษา และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนจากเอกสารหลักสูตรประถมศึกษาอดีตและปัจจุบัน หนังสือ วารสาร เอกสาร และสิ่งพิมพ์อื่นๆ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 2.สัมภาษณ์นักการศึกษาและครูปฎิบัติการสอนที่เคยมีส่วนเกี่ยวข้องกับการสร้างหลักสูตรประถมศึกษาอดีตและปัจจุบัน โครงการปรับปรุงส่งเสริมการศึกษาจังหวัดฉะเชิงเทรา และโครงการทดลองปรับปรุงการศึกษากรุงเทพฯ – ธนบุรี เกี่ยวกับการนำการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนไปใช้ ตลอดจนองค์ประกอบอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง 3.นำข้อมูลที่ได้จากการศึกษา และสัมภาษณ์มาเรียบเรียงเป็นวิทยานิพนธ์ ผลการวิจัย การสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนเกิดขึ้นในยุคของการปฎิรูปทางการสอนในสหรัฐอเมริกา ตามปรัชญาการศึกษาแบบก้าวหน้านิยมซึ่งเน้นความสำคัญของสิ่งที่เด็กเรียนมากกว่าสิ่งที่จะสอนให้เด็ก การสอนแบบหน่วยมีหลักการพื้นฐานที่สำคัญคือการเน้นภาพรวมมากกว่าการแยกส่วนย่อย การเรียนรู้โดยการกระทำ การคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล ความต้องการ และความสนใจเป็นองค์ประกอบสำคัญของการเรียนรู้ การยึดเด็กเป็นศูนย์กลาง และยึดค่านิยมทางประชาธิปไตย การสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอน มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้เด็กได้เรียนรู้ในลักษณะบูรณาการ ได้พัฒนาคุณลักษณะต่างๆ พร้อมกันไปทุกด้านทั้งทาง กาย อารมณ์ สังคม สติปัญญา และคุณลักษณะพิเศษอื่นๆ เพื่อความเป็นผู้มีบุคลิกภาพที่สมบูรณ์ เป็นคนคิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และสามารถนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ในการดำรงชีวิตอย่างมีสุข ฝึกการอยู่ร่วมกันและทำงานร่วมกันในสังคมประชาธิปไตยให้เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตัว มีความรับผิดชอบและมีวินัยในตนเอง ลักษณะการสอนแบบหน่วยที่สำคัญ คือ เป็นการสอนที่ไม่แบ่งแยกรายวิชา โดยจัดเนื้อหาเป็นหน่วยๆ สัมพันธ์กันหลายวิชา ภายใต้หัวข้อเรื่องหรือหน่วยการสอนเดียวกัน บทเรียนสนองความต้องการและความสนใจของผู้เรียน ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลางในการเรียน ให้ผู้เรียนได้ร่วมกันวางแผนการเรียนโดยครูเป็นเพียงที่ปรึกษาหรือแนะแนวเมื่อเด็กต้องการ ใช้วิธีสอนหลายๆ วิธีเพื่อให้เด็กได้เรียนด้วยการกระทำกิจกรรมต่างๆ หลายรูปแบบ อันเป็นการสนองความแตกต่างระหว่างบุคคล เน้นกระบวนการเรียนมากกว่าเนื้อหาวิชา เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงออกในทางสร้างสรรค์ และพัฒนาคุณลักษณะอื่นๆ อย่างเต็มที่ ตามหลักการของประชาธิปไตย ฝึกวิธีการคิด การปฎิบัติและการแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน หน่วยการสอนมีหลายประเภท ดังนี้ ก.แบ่งตามลักษณะการจัดเนื้อหาสาระในหน่วยมี 2 ประเภท คือ หน่วยเนื้อหาวิชา และหน่วยประสบการณ์ 1.หน่วยเนื้อหาวิชา ยึดเนื้อหาวิชาในหลักสูตรเป็นแกนในการสร้างแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ หน่วยหัวเรื่อง หน่วยปัญหา และหน่วยสหสัมพันธ์ 2. หน่วยประสบการณ์ ยึดกิจกรรมหรือประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นแกนในการสร้าง แบ่งเป็น 4 ประเภท คือ หน่วยประสบการณ์ หน่วยโครงการ หน่วยกิจกรรม และหน่วยศูนย์ชีวิต ข.แบ่งตามจุดมุ่งหมายของการนำไปใช้มี 3 ประเภท คือ หน่วยวิทยากร หน่วยการสอน และหน่วยสำเร็จรูป 1.หน่วยวิทยากรสร้างโดยมีจุดมุ่งหมายและเนื้อหาสาระกว้างขวางไม่เฉพาะสำหรับเด็กกลุ่มใด แต่เพื่อเป็นหน่วยหลักที่ครูจะได้ศึกษาเป็นแนวในการสร้างหน่วยการสอน 2.หน่วยการสอนสร้างจากหน่วยวิทยากร โดยมีจุดมุ่งหมายและเนื้อหาสาระเหมาะสำหรับเด็กกลุ่มหนึ่งๆ โดยเฉพาะ 3. หน่วยสำเร็จรูปเป็นหน่วยที่ได้รับการทดลองสอนจนได้ผลมาแล้วมีจุดมุ่งหมายและเนื้อหาสาระตลอดทั้งกิจกรรมและสื่อการเรียน ข้อเสนอแนะต่างๆ ไว้ครบถ้วน จัดทำขึ้นเป็นหน่วยสำเร็จรูป เพื่อครูจะได้นำไปปรับใช้ให้เหมาะกับกลุ่มเด็ก แนวความคิดเรื่องการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอน ได้เริ่มนำมาใช้ในประเทศไทยเมื่อเริ่มโครงการปรับปรุงส่งเสริมการศึกษา จังหวัดฉะเชิงเทรา พ.ศ.2494 และโครงการทดลองปรับปรุงการศึกษากรุงเทพฯ – ธนบุรี เมื่อ พ.ศ. 2495 และได้มีการปรับปรุงมาเป็นลำดับ จนมีการสอนเรื่องการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนในสถาบันฝึกหัดครู ปัญหาสำคัญของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอน ในโรงเรียนประถมศึกษาของไทย คือ ความไม่เข้าใช้ในรูปแบบของการสอนแบบหน่วยอย่างชัดแจ้งเพราะ การสอนแบบหน่วยเป็นการสอนที่ใช้วิธีสอนหลายวิธียืดหยุ่นตามลักษณะเนื้อหากิจกรรม ผู้เรียน และช่วงเวลาที่สอน ครูไม่เข้าใจวิธีการสร้างหน่วยและขาดหน่วยการสอนให้ครูศึกษาอย่างพอเพียง ขาดแหล่งวิทยาการให้ครูศึกษาค้นคว้า แนวคิดของการสอนแบบหน่วยขัดกับแนวคิดเดิมในเรื่องเนื้อหารายวิชาและการสอน โดยครูเป็นศูนย์กลางซึ่งมีอยู่ในวงการศึกษาไทยมานาน การสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนมีผลต่อการพัฒนาหลักสูตรและการสอนมากขึ้น นับตั้งแต่หลักสูตรแบบสหสัมพันธ์จนมาเป็นหลักสูตรแบบแกน เพื่อช่วยให้ครูสามารถสอนแบบหน่วยและจัดหน่วยการสอนได้สัมฤทธิผล โดยเฉพาะหลักสูตรประถมศึกษา พุทธศักราช 2521 ที่ใช้อยู่ในปัจจุบันอาศัยหลักการของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนมาก ตั้งแต่การกำหนดหลักการ จุดหมาย โครงสร้าง และแนวในการจัดการเรียนการสอน ซึ่งปรากฏชัดเจนในกลุ่มสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิตที่จัดเนื้อหาสาระเป็นหน่วยทั้งหมด 12 หน่วย บูรณาการเนื้อหาจากกลุ่มสร้างเสริมลักษณะนิสัยและกลุ่มการงานพื้นฐานอาชีพเข้าไว้ด้วยกัน และมุ่งให้เกิดการเรียนรู้ในลักษณะบูรณาการมากที่สุด เพื่อให้ผู้เรียน คิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ในการดำรงชีวิต ส่วนรูปแบบของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนได้รับการพัฒนาให้ดีขึ้นตามลำดับ เพื่อจะได้บรรลุผลตามหลักการและจุดหมายของการสอนแบบหน่วยและหน่วยการสอนอย่างแท้จริง