การบริการทางด้านทันตกรรมในประเทศไทย : การศึกษาการจัดองค์การและการบริหาร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษา การบริการทางด้านทันตกรรมของประเทศไทยในปัจจุบันเป็นสำคัญโดยพิจารณาจากข้อเท็จจริงทางด้านการจัดหน่วยงาน และการบริหารงานของกระทรวงสาธารณสุขซึ่งเป็นหน่วยงานราชการที่มีหน้าที่บริการเพื่อสุขภาพอนามัยโดยทั่วไปของประชาชนโดยตรง ในการศึกษาครั้งนี้ เป็นการศึกษาทำนองวิเคราะห์องค์การ ( Organization Analysis ) ซึ่งเน้นถึงการจัดหน่วยงานและการบริหารงานรวมทั้ง การประสานงานด้านทันตกรรม ทั้งภายในหน่วยงานทันตกรรมของกระทรวงสาธารณสุขเองโดยตรง และความสัมพันธ์ประสานงานกับหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ทั้งภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสุข ว่า แต่ละหน่วยงานมีการดำเนินงานและการประสานงานด้านทันตกรรมกันอย่างไรบ้าง รวมทั้งพิจารณาระดับความสนับสนุนที่หน่วยงานทันตกรรมของประเทศได้รับจากผู้มีอำนาจในระดับบริหารประเทศด้วย ทั้งนี้ก็เพื่อวัตถุประสงค์ที่จะทราบถึง การดำเนินงานทันตกรรมของกระทรวงสาธารณสุข ในด้านการจัดหน่วยงานและการบริหารงานทันตกรรมของประเทศ ว่าเป็นไปอย่างถูกต้องและเหมาะสมหรือไม่เพียงใด ในอันที่จะนำการบริการทันตกรรมไปสู่ประชาชนของประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพและทั่วถึง วิธีดำเนินการศึกษาส่วนใหญ่ เป็นการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและหนังสือต่างๆทางด้านทันตกรรมและหลักการจัดหน่วยงานและการบริหารงาน นอกจากนี้ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ใกล้เคียงความเป็นจริงมากที่สุด ยังได้สัมภาษณ์ทันตแพทย์ผู้ทรงคุณวุฒิบางท่านด้วยตนเอง และส่งแบบสอบถามไปยังทันตแพทย์หัวหน้าแผนกทันตกรรมในโรงพยาบาลต่างๆ ของกระทรวงสาธารณสุขทั่วประเทศไทยทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคด้วย จากการศึกษา พบว่าสาเหตุที่ทำให้ประชาชนของประเทศไทยในจังหวัดต่างๆซึ่งเป็นโรคฟันและโรคต่างในช่องปากอยางแพร่หลายไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 ยังไม่ได้รับการบำบัดหรือควบคุมหรือป้องกันโรคต่างๆดังกล่าวอย่างทั่วถึงหรือกว้างขวางพอ จนส่งผลกระทบกระเทือนต่อเศรษฐกิจและความมั่นคงของประเทศชาตินั้น ก็คือประเทศไทยขาดการบริหารงานทันตสาธารณสุขของชาติที่เหมาะสม การที่กระทรวงสาธารณสุข ไม่มีหน่วยงานระดับชาติที่มีอำนาจหน้าที่บริหารงานทันตกรรมโดยเฉพาะซึ่งมีทันตแพทย์เป็นหัวหน้าหน่วยงาน บังคับบัญชาและดำเนินการเอง ทำให้ผู้บริหารงานทันตสาธารณสุขของรัฐในปัจจุบัน ซึ่งไม่ใช่ทันตแพทย์ ไม่มีความรู้ทางด้านทันตแพทยศาสตร์เพียงพอที่จะบริหารงานทันตกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่มีความเข้าใจกิจกรรมทางด้านทันตกรรมอย่างแท้จริง มองไม่เห็นความสำคัญของงานด้านนี้ ตลอดจนขาดความสนใจที่จะขยายงานและปรับปรุงงานทันตกรรมให้เจริญก้าวหน้ากว่าที่เป็นอยู่ และที่สำคัญก็คือ ทั้งๆที่ประเทศไทยขาดแคลนทันตแพทย์อยู่แล้ว แต่จาการขาดการบริหารงานทันตกรรมที่เหมาะสมนี้เอง จึงทำให้ไม่สามารถนำเอาทันตแพทย์ที่มีอยู่แล้ว และที่รัฐบาลผลิตขึ้นเองมาใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติได้อย่างเต็มที่ เป็นการสูญเปล่าในการลงทุนของรัฐอย่างยิ่ง และยังเป็นการบั่นทอนกำลังใจของทันตแพทย์ในการปฏิบัติหน้าที่ราชการอีกด้วย ซึ่งในที่สุด ก็ทำให้ไม่สามารถทำหน้าที่บริการ เพื่อทันตสุขภาพของประชาชนได้อย่างเต็มที่และทั่วถึง งานทันตกรรมเป็นงานที่มีลักษณะเฉพาะ มีหลักการและวิธีดำเนินงานที่แตกต่างจากงานในสาขาวิชาอื่นๆอย่างมาก ผู้ที่ศึกษาสาขาวิชาทันตแพทยศาสตร์มาโดยเฉพาะ อันได้แก่ทันตแพทย์เท่านั้น จึงจะมีความรู้ความสามารถในการจัดดำเนินการต่างๆทางด้านนี้ได้อย่างถูกต้องและได้ผลดี สำหรับประเทศไทย กระทรวงสาธารณสุขมีหน้าที่โดยตรงในการส่งเสริมสุขภาพอนามัยโดยทั่วไปและความเป็นอยู่ของประชาชน จึงเห็นสมควรอย่างยิ่ง ที่รัฐบาลน่าจะพิจารณาหน่วยงานทันตกรรมขึ้น ให้เป็นหน่วยราชการในระดับกรมอยู่ในกระทรวงสาธารณสุข มีอำนาจหน้าที่รับผิดชอบทางด้านการบริหารงานต่างๆทางด้านทันตกรรมของประเทศโดยมีทันตแพทย์เป็นหัวหน้าหน่วยงานและมีตำแหน่งตลอดจนอำนาจเท่าเทียมกับผู้บริหารหน่วยงานเพื่อสุขภาพด้านอื่นๆในกระทรวงสาธารณสุข เพื่อให้การบริการทันตกรรมไปสู่ประชาชนได้อย่างกว้างขวาง สามารถดูแลและส่งเสริมทันตสุขภาพของประชาชนได้อย่างมีสมรรถภาพ อันเป็นการช่วยบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ประชาชน และส่งเสริมให้เป็นประชาชนที่มีคุณภาพ กล่าวคือ มีสุขภาพอนามัยสมบูรณ์ตามเจตนาของรัฐบาล ซึ่งการดำเนินการดังกล่าวนี้ ก็จะเป็นไปตามหลักเอกภาพในการบังคับบัญชา ( Unity of Command ) และเป็นไปตามข้อเสนอแนะขององค์การอนามัยโลก ( World Health Organization ) จึงคาดได้ว่าจะนำความก้าวหน้ามาสู่การทันตสาธารณสุขของชาติสืบไปอย่างแน่นอน