การดำเนินงานตามนโยบายระยะสั้นของรัฐบาล ในการบรรเทาความเดือดร้อนของประชาชน : ศึกษาเฉพาะกรณีโครงการ กฟป.

Abstract

การบริหารกิจการด้านการพัฒนานั้น เป็นการบริหารการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมของรัฐ ในรูปของนโยบายของรัฐที่ได้กำหนดไว้อย่างแน่ชัด จึงเป็นเรื่องของการกำหนดแนวทางสำคัญสำหรับกิจกรรมที่จะดำเนินไปในอนาคต ซึ่งแนวทางดังกล่าวนั้นจะเป็นไปได้อย่างดีที่สุดก็ต่อเมื่อได้บรรลุเป้าหมายที่ถือว่าเป็นผลประโยชน์ของสาธารณชน ในประเทศที่กำลังพัฒนานั้น ระบบราชการมักจะเข้ามาเกี่ยวข้องกับการกำหนดนโยบายเสมอ อันเนื่องมาจากความไม่ค่อยมั่นคงทางการเมือง การปล่อยให้การกำหนดนโยบายของรัฐเป็นเรื่องของชนชั้นปกครองนั้น อาจจะทำให้เป้าหมายปลายทางแห่งนโยบายนั้นเป็นไปเพื่อสนองตอบความต้องการของชนชั้นปกครองเพียงฝ่ายเดียว หากการกำหนดนโยบายเป็นเรื่องของการต่อรองระหว่างกลุ่มผลประโยชน์หรือการเปิดโอกาสให้มีส่วนร่วมกันหลายๆฝ่าย ในการกำหนดนโยบายแล้ว อาจจะทำให้นโยบายนั้นตอบสนองผลประโยชน์ของประชาชนมากที่สุด นโยบายใดแม้จะกำหนดไว้อย่างสวยงามเพียงใดก็ตาม หากการปฏิบัติตามนโยบายนั้นไม่ได้รับความร่วมมือ ร่วมใจจากหลายๆฝ่าย หรือผู้ปฏิบัติตามนโยบายนั้นมีทัศนคติไปในทางต่อต้านนโยบายนั้น ตลอดจนการบริหารงานไม่มีประสิทธิภาพแล้ว ไม่อาจที่จะทำให้นโยบายนั้นบรรลุผลหรือไม่อาจบรรลุผลได้เต็มที่ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มุ่งอาศัยเฉพาะนโยบายระยะสั้นของรัฐบาลตามโครงการฟื้นฟูเศรษฐกิจชนบทที่ประสบภัยธรรมชาติ(กฟป.) ในส่วนที่เกี่ยวกับลักษณะการมีส่วนร่วมของข้าราชการและประชาชนในการกำหนดนโยบายและการนำนโยบายไปปฏิบัติ ทัศนคติของข้าราชการและประชาชนต่อนโยบาย การประสานงานตามนโยบาย ผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นตามนโยบายและวัตถุประสงค์ที่กำหนดขึ้นตามนโยบาย การศึกษาและวิจัยครั้งนี้ใช้แบบพรรณาและวิเคราะห์เป็นส่วนใหญ่ โดยค้นคว้าจากเอกสารของทางราชการ ระเบียบที่เกี่ยวข้องประกอบกับใช้วิธีการวิจัย โดยส่งแบบสอบถามให้กับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานตามโครงการทั้งส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และกำนัน รวมทั้งสิ้น 159 ชุด ประกอบกับใช้การสังเกตการณ์ และประสบการณ์ในการทำงานของผู้เขียนเอง ผลของการศึกษาวิจัยการดำเนินงานตามนโยบายระยะสั้นของรัฐบาลพบว่า 1. ข้าราชการทั้งส่วนกลางส่วนภูมิภาคและประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายของรัฐตามโครงการ กฟป. เป็นอย่างมากในแง่ของการเสนอความต้องการการเสนอโครงการ การพิจารณาอนุมัติโครงการ การเปลี่ยนแปลงแก้ไขโครงการและมีส่วนร่วมในการดำเนินงานตามโครงการ ขั้นตอนในการกำหนดนโยบายของรัฐและการปฏิบัติตามนโยบายที่ถูกกำหนดเป็นขั้นตอนซึ่งเกี่ยวพันกัน ยากที่จะแยกผู้กำหนดนโยบายและผู้ปฏิบัติตามนโยบายได้ 2. ข้าราชการมีทัศนคติที่ดีต่อนโยบายของรัฐบาลตามโครงการ กฟป. เนื่องจากเห็นว่าโครงการนี้สามารถเพิ่มการมีงานทำ เพิ่มรายได้ให้กับประชาชน ผลงานที่เกิดขึ้นเป็นผลงานที่ถาวร และเห็นว่ารัฐบาลก็ได้ประโยชน์ด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมืองด้วย ประชาชนก็เข้าใจในเจตนารมณ์ของรัฐบาล ส่วนทัศนคติต่อการกำหนดนโยบายนั้น ข้าราชการมีความเห็นว่าไม่ควรเป็นหน้าที่ของฝ่ายการเมืองแต่เพียงฝ่ายเดียว ในการกำหนดนโยบายข้าราชการควรมีส่วนร่วมด้วย เพราะรู้ปัญหาและความต้องการของประชาชนดี 3. การประสานงานตามโครงการ กฟป. มีส่วนช่วยให้เกิดความสำเร็จในการดำเนินงาน แต่ความล่าช้าในการแจ้งระเบียบปฏิบัติก็ดี การแก้ไขระเบียบหลักเกณฑ์บ่ายๆก็ดี ทำให้ไม่สามารถบรรลุเป้าหมายได้เท่าที่ควร 4. วัตถุประสงค์ที่กำหนดขึ้นตามโครงการ กฟป. ประกอบด้วยวัตถุประสงค์เพื่อประชาชนเป็นส่วนใหญ่ ในขณะเดียวกันก็ประกอบด้วยวัตถุประสงค์ของกลุ่ม คือรัฐบาล ก็ได้รับผลประโยชน์ด้วย คือความศรัทธาต่อผลงานของรัฐบาล