บทบาทด้านการค้าและการผลิตของย่านโบ๊เบ๊ กรุงเทพมหานคร

Abstract

วิทยานิพนธ์ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ: 1) ศึกษาวิวัฒนาการและบทบาทด้านการค้าและการผลิตของย่านโบ๊เบ๊ กรุงเทพมหานคร 2) ปัจจัยที่มีผลต่อบทบาทดังกล่าว 3) ศึกษาระบบความสัมพันธ์ระหว่างคน กิจกรรม และพื้นที่ภายในย่าน และ 4) เสนอแนะแนวทางปรับปรุงแก้ไขพื้นที่ศึกษา วิธีการศึกษาใช้การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสำรวจพื้นที่ การสังเกต และการใช้แบบสอบถาม ผลจากการศึกษาพบว่าพื้นที่ย่านโบ๊เบ๊มีการเปลี่ยนแปลงจากการเป็นย่านชุมชนในสมัยรัชกาลที่ 1 มาเป็นตลาดน้ำในสมัยรัชกาลที่ 4 และกลายเป็นตลาดบกในสมัยรัชกาลที่ 6 จนกระทั่งในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จึงเกิดเป็นตลาดค้าผ้าและขยายตัวจนครอบคลุมพื้นที่ย่านทั้งหมดในปัจจุบัน ปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงย่านโบ๊เบ๊ในช่วงแรกคือ โครงข่ายคมนาคม ในช่วงต่อมาคือการมีบทบาทเฉพาะของย่าน และหลังจากนั้นคือการความเป็นศูนย์กลาง องค์ประกอบของการค้าเป็นสิ่งกำหนดบทบาทของย่าน และส่งผลต่อเนื่องไปยังการใช้พื้นที่ บทบาทของย่านโบ๊เบ๊เปลี่ยนไปในแต่ละช่วงเวลา จากย่านค้าปลีกมาเป็นย่านเปรียบเทียบผลผลิต ย่านการผลิต และย่านค้าส่งตามประสงค์ โดยบทบาทที่สำคัญในทุกช่วงเวลาคือการเป็นย่านเปรียบเทียบผลผลิตเพื่อตอบสนองความต้องการเปรียบเทียบสินค้าของผู้ซื้อ ย่านโบ๊เบ๊จึงคงการเป็นแหล่งขายของหน้าร้านได้อย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันโครงสร้างของกิจกรรมในพื้นที่ประกอบไปด้วย 1) กิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องในเชิงแข่งขันกันซึ่งมีกิจกรรมหลักคือการค้าเสื้อผ้าสำเร็จรูปที่เกาะกลุ่มอยู่กลางพื้นที่และมีกิจกรรมรองกระจายตัวอยู่ปะปนกัน 2) กิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องในเชิงส่งเสริมกันซึ่งกระจายอยู่เป็นระยะเพื่อรักษารัศมีการให้บริการต่อกิจกรรมหลัก 3) กิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องในเชิงสถานที่ซึ่งเป็นผลมาจากวิวัฒนาการ และ 4) กิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องในเชิงประกอบหรือกิจกรรมรองรับชุมชนซึ่งกระจายอยู่รอบนอกในรัศมีที่เข้าถึงได้โดยไม่รบกวนกิจกรรมหลัก ผลจากการศึกษานำมาสู่ข้อเสนอแนะให้ย่านโบ๊เบ๊คงความเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมการค้าเสื้อผ้าต่อไปในอนาคตมีการแบ่งส่วนการเติบโตของย่านออกเป็น 2 ศูนย์กลางเพื่อรองรับกิจกรรมที่แตกต่างกัน ศูนย์กลางของกิจกรรมเก่าอยู่ในพื้นที่เดิมคือตลาดเก่า ส่วนศูนย์กลางของกิจกรรมใหม่อยู่ในพื้นที่โบ๊เบ๊ทาวเวอร์ ทั้งสองกลุ่มกิจกรรมเชื่อมโยงกันด้วยพื้นที่การท่องเที่ยววัฒนธรรมและพื้นที่ปฏิสัมพันธ์ของชุมชนที่อยู่กึ่งกลาง